بخش دوم و پایانی کتاب کشف الاسرار

صحبت هفدهم 

این صحبت در نسخه ترکی این کتاب با همین جملات شروع میشودو کاملاً پیداست که برخی از جملات ابتدائی این صحبت توسط ترکها حذف گردیده-مترجم فارسی.

*

در این راه،ایشان صاحبِ عملهائی به عظمت کوهها هستند،ایشان اینها را بعنوانِ عمل به حساب نمی آورند.ایشان تواضع و شکسته نفسی را هیچگاه از دست نمی دهند.توهم

عاقل شوواز راهی که ایشان رفته اند برو.شایداگربرهمین منوال راه بروی،امرِ الله به تو برسد.ذکرو تسبیح راهیچ رها نکن.حتّی یک کلمه غیرضروری را از دهانت خارج مکن.نعماتِ الله را که به توبخشیده شده راهیچ ازیادت خارج مکن.

"ونعمتِ ربّت را بازگوکن." ضحی-یازده

ای ولیّ ،توهم نعمتِ الله راکه به تو بخشیده را ازخاطرت خارج مکن.

وتو ای جانِ فرزند، نعمتِ ربّت عزّوجَلّ را که برتوست،بازگوکن.

شرطِ ولی شدن آن است که، اسرار را آشکار نسازد.امّا شرطِ پیامبری ظاهرکردنِ آنچه است که در باطن است.

شایداگر به سِرّ ولیّ نتواندواقف شود وآن را آشکار نماید حالِ ولایت ازاو برداشته شود.

شخصی به من چنین گفت:"اهلِ حال اسرارشان رامخفی می نمایند،امّا توآنهاراظاهر می کنی.جوابِ من به اوچنین شد:

"وای برتوآیا نیّتِ تو این است که ما هیچ چیزرا ظاهرنکنیم.آنچه که ازمن می شنوی چیزهائی است که بدون اینکه در دستِ من باشد ازدهانم خارج می شوند.استخر در هر پُرشدنش موقع خالی شدنِ آب خارج می کند.وقتی که به استخرسیل سرازیرشد ،چه بخواهم چه نخواهم بعضی چیزها سرریز میشود.یعنی حالا من چه باید کنم؟ای وای برتو مگر نیّتِ تو مانع شدن از لطف الهی است؟الله رحمت کناد مومنانی را که طعمِ سخنانم را چشیده وبا آن عمل می نمایند."

ای مردم!

کارکنید،تسلیمِ ناامیدی نشوید.یک ساعت سختی تحمّل میکنی،یک ساعت استراحت میکنی.آیا این فرموده الله عزّوجَلّ راهیچ نشنیدی؟

"ازکجا می دانی بلکه پس از این،الله کاری تازه متجلّی سازد." طلاق-یک

ازربّتان عزّوجَلّ بترسیدامّا امیدتان را از او نبرید.آیا این فرموده اورا نشنیدیدکه فرمود:

"الله شمارا از خودش برحذرمیدارد."آل عمران-بیست وهشت

به ربّتان توکّل کنید،ازاوبترسید،این حرفِ اورانشنیدید که:

" هرکه به الله اعتمادکند،الله اوراکافیست."طلاق-سه

ای اللهِ من،مارا به مخلوقاتت محتاج مفرما.مارا محتاجِ کسانی قرار مده که پول دیگران را غصب کرده اند.ایشان متکبّر بوده و گدایان را به کناری می اندازند.

ای اللهِ من،مارا تنها ازآنانی قراربده که فقط ازتو می خواهندوبه تو محتاج هستند.

زمانیکه ازسفیانِ سِروی(ر.ع) پرسیدند جاهل کیست،اوگفت:

"کسی که الله رانشناسدواحتیاجاتش را از اونخواهد اوجاهل است.وضعیّت او شبیه شخصی است که درقصرِ پادشاه مشغولِ به کاری است.و وقتی که پادشاه به او امر به کاری می کند او انجام نمی دهد.ازشخصِ دیگری که درآن کاخ درگوشه ای ایستاده استمداد می طلبد.خوب اگر پادشاه از این خبردارگرددآیا نسبت به او خشمناک نخواهدشد؟ نه تنها خشمناک خواهدشدبلکه دیگر او را راه به کاخش نخواهد داد."

ای آنانکه قلبهایشان مُرده،گوش دهید.من شمارا شبیه همان شخصی می بینم که در کاخِ پادشاه بود.چطورقبل از شناختنِ ربّتان عزّوجَلّ خواهیدمُرد؟

ای اللهِ من،به ماشناختِ خودرا نصیب فرما.عباداتمان را از اخلاص عاری مفرما.

مارا نجات بده ازاینکه برای غیرِتو کارانجام دهیم.ای اللهِ من، به ما احکامِ ظاهری وعلمِ باطنیت را نصیب فرما.به ما صبرو رضا عطافرما.

امتحانهائی که درعلمِ ازلی هست را برای ما آسان فرما.شیرین گردان.آمین.

ای جوان!

رزقی که ازآنِ توست را غیرِتو نمی تواند بخورد.هرقدرهم تلاش کنی به روزی دیگری هم نمی    توانی دست درازی کنی.بعدها سخنان مرا به یادآورده وازاینکه چرا به حرفهایم عمل نکرده اید    خیلی  پشیمان خواهیدشد. 

حیف تو که درپی هدفهائی کوچک صحبتهای مرا تَرک می کنی.شما وقتی که مُردید عاقبتِ -

سخنانِ مرا خواهید دید :

"بزودی آنچه راکه به شما گفته بودم بخاطرخواهیدآورد،من امرم را به الله واگذارمی کنم."

(غافر-چهل وچهار)

برای آنکس که مؤمن است شیرین ترین .دوست داشتنی ترین چیز،عبادت است.وشیرین ترین و    دوست داشتنی ترین عبادات هم نزد مؤمن ،ایستادن در قیامِ نمازدرحضورِ ربّش است.مؤمن در-

خانه اش انتظار اذانِ مؤذّن را میکشد.از این لذت می برد.تا اذان راشنید قلبش باشادی پُر میشود.

به مساجد میرود.اگرچیزی همراه داشته باشد،دوست دارد سائلی(گدائی)به اونزدیک شود.زیرا او

این سخن حضرت پیامبر(ص) راشنیده:

" سائل ،هدیه ای است که الله به بنده خودفرستاده است."

چطورخوشش نیاید که؟ مؤمن سائل را خشنودنموده ورضای حق رابدست خواهدآورد.در-

حدیث قدسی که حضرت پیامبر(ص) خبر داده ،الله تعالی چنین فرموده اند:

"ای بندگان مؤمنم ،شما آخرت رابه دنیا وعبادات را به شهوتتان ترجیح دادید.به عزّتم وجلالم -

سوگند که من بهشت را تنها برای شما آفریدم."

الله تعالی به کسانی که او را دوست دارند چنین خطاب فرموده:

"شما مرا به تمام مخلوقاتم ترجیح دادید.حالا نگاه کنید به وجهِ من.قُربیّت واُنسیّتِ من ازآن شماست

شما بندگان حقیقی من هستید."

ازدوستانِ الله چنان کسانی هستندکه درخوابهایشان ازغذاهای بهشتی می خورند،ازنوشیدنیهای -

بهشت مینوشند.ایشان درخوابهایشان تمامیِ بهشت را می بینند.بعضی دیگرازدوستان الله کسانی -

هستند که ازخلق جداشده به انزوامی نشینند.به برخی از ایشان بر روی زمین عمرهای دراز اعطا

میشود.مانند حضرت الیاس وحضرت خضر(علیهم اسّلام) .بر روی زمین چنان دوستانی از الله -

هستند که ایشان انسانها را می بینند امّا انسانها ایشان را نمی بینند.شماره دوستانِ الله بسیاراست.

امّاخواصّ ایشان دراقلیّت هستند.انسانهادر اطراف ایشان جمع میشوند.زمین برای ایشان می -

رویاند،آسمان برای ایشان می باراند.خوراکی ها ونوشیدنیهای فرشتگان عبارت از ذکرتسبیحِ

حضرت حقّ عزّوجَلّ است.بسیارکم از دوستانِ الله بدین رتبه ارتقاء داده می شوند.ای کسانی که 

وقت کافی وسلامت جسمی دارید به این سخن حضرت پیامبر(ص) گوش بده:

“ دونعمت هست که بسیاری از انسانها متوجّه آنها نیستند.سلامتی و زمانِ خالی...”

زمان خالی وسلامتت را با اطاعت به الله عزّوجَلّ سپری کن.قبل از اینکه به آغوش بیماری و-

مشغله بیفتی از این دو نعمت استفاده کن.قبل از به فقرافتادن قدرِ ثروتمندبودن را بدان.زیرا -

ثروتمندبودن استمرار به همراه ندارد.به بینوایان دست یاریت را درازکن .زیرا تنها به این صورت

است که میتوانی آخرتت رابسازی.

حیف شما،قبل از مُردنتان قدر زندگیتان را بدانید.از وعائظ مرگ استفاده کنید.حضرت پیامبر(ص)

چنین فرموده اند:

“بعنوان واعظ، مرگ کافیست.”

مرگ هرنوئی راکهنه میکند.هردوری را نزدیک میسازد.هرشفّافیّت را تارمیکند.ازمرگ گریزی

نیست.بلکه مرگ درهمین ساعت به یکی از ما برسد.بلکه یکی از ما امروز بمیرد.کار دردست شمانیست.

در دست دیگریست.

حیف تو،زمانی که خودت نِق میزنی چطور دیگران رابه صبردعوت میکنی؟چگونه وقتی خودت شکر

نمیکنی دیگران رابه شکرکردن فرامیخوانی؟درحالیکه خودت به دنیا میل کرده ای وبه ورطه آن افتاده ای

چگونه دیگران را به زهد میخوانی؟

با امر کردن دیگران به صفاتی که خودت حائزآنها نیستی در واقع غضب حقّ را به سوی خودجلب میکنی.

این کارت عیبی بزرگ است.تو یک مُفتری(افترا زن) هستی.تویک دوروئی.با این حالت درنزد حقّ عزّو-

جَلّ به اندازه یک بال مگس وزن نداری .همراه با دورویان به پائین ترین قسمت جهنم داخل خواهی شد.

ثبات بر سخنان من نشانه ایمان است.فرار از سخنانم امّا نشانه دوروئی است.

ای اللهِ من،توبه های مارا قبول بفرما.

ما را دردنیا و آخرت خجالت زده مفرما.به ما در دنیا وآخرت نیکی عطافرما.مارا ازعذاب جهنم حفظ فرما.

صحبت هجدهم

ای مردم!

غیبت را تَرک کنید.پایان رسانید جمع کردن مالِ دنیارا.شاید اگرازاموالی که در دستتان است حقّ فقیران

راجدانکرده و ندهید،بدانیدکه این اموالتان برای شما آتشی سوزان خواهدشد.سهمِ فقیران ونداران را جدا

کنید.مابقی را هم در راه اطاعت وعبادت حضرت حقّ عزّوجَلّ خرج کنید.

وای برشما، شما صاحبان موقّت این مال ومُلک هستید.آیا هیچ خجالت نمی کشیدازهمسایگانتان که از-

گرسنگی می میرند؟آیا این سخن ربّتان عزّوجَلّ رانشنیدید؟

“ ازآنچه که اداره اش رابه شما داده اند خرج کنید.”  (حدید-هفت)

حقّ تعالی ازشما نمیخواهد که همه دارائی تان رابه فقراببخشید.برای ایشان سهمی جزئی جداکنیدکافیست.

این سهم ها،زکات ،کفّاره هاونذورات هستند.حقّ فقرا راکه در دستتان است،پرداخت کنید.کارهای نیکوئی 

راکه انجام می دهیدرا الله بدون تلافی نخواهدگذاشت.

“ شماهرآنچه را که برای الله ببخشید،الله بجای آن چیزدیگری به شما خواهد داد.” (سبأ-سی ونه)

ای جوان!

آنچه که دست راستت می دهد، دست چپت خبردارنگردد.آن خیروآن شرّی که ازخلق به تو می رسد،

ازحقّ می آید این را فراموش نکن.همه چیز در دست اوست.آن چیزی را که الله بدهد هیچکس نمی تواند

مانع گردد.

“اگر الله رحمتی را برای انسانها بازنماید، کسی راقدرتِ بستنِ آن نیست.” فاطر-دو

ای جوان!

بلائی که برسرت می آیدرا باصبرو ایمان و تسلیمیّت پذیراشو.

ای مرید،ازدرگاه حقّ عزّوجَلّ بدلیل بلائی که برای تو فرستاده فرارمکن.هرمریدی که درصحبتهای -

مرشدش صادق باشد،الله عزّوجَلّ درنهایت به سبب این صداقتش به او نفع خواهد رساند.

ای کسی که حائل میان آب شیرین وآب شور می گردی ،میان ما وآن غضبی که ازما برتوست هم وارد-

شو.میان ما وگناهانمان نیزبه همان صورت داخل شو.

ای جوان!

تورا میبینم که دوستِ شیطانی ،چطور نفس خودرابا اطمینان به اوتسلیم می کنی؟درصورتیکه اوگوشتِ

دین وتقوایت رادرحالِ خوردن است.اودرحالِ نابودکردن سرمایه توست.ازاین خصوص حتّی خبری -

نداری.وای برتو،بلافاصله بلای اورا ازسرِ خود دفع کن.دائماً مشغول ذکرباش که ازپیشت فرارکرده -

برود.هلاک کننده شیطان ذکردائم است.حقّ عزّوجَلّ راگاهی با زبانت وگاهی باقلبت ذکرکن.درتمامی-

احوالت ورع(تقوی) راازدست مده.با این سخنان شیطان را به شکست بکشان: 

[تنها صاحب قدرت ونیرو الله است که بزرگ ومتعالی است.آنچه که الله بگوید میشود.غیرازالله که صاحب 

حقیقی همه چیزاست،الله دیگری وجود ندارد.ستایش ازآن اوست،او متعالی است.ستایش ازآنِ الله متعال

است.]

تخت ابلیس بر روی دریاست،لشکرهایش را به خشکی ازآنجا می فرستد.آن شیطانی که بیش ازهمه 

دیگرشیطانها،ابلیس دوستش داردآنست که فرزند آدم رابیشتر دچارفتنه کند.نقشی که توبه برای انسانهای

معمولی دارد، نقشی است که ادب برای عارف دارد.حتّی ادب برعارف واجب است.چطورمی شود که -

عارف با ادب نباشدکه اودرمیان خلق بیش ازهمه به حقّ نزدیک است.عاقبت کسانی که به پادشاهان با

جهالت عمل می کنند مرگ است.بی ادب رانه حقّ ونه خلق دوست دارد،دربرابرالله عزّوجَلّ به صورت

مطلق ،ادب باید محافظه و رعایت گردد.

ای جوان!

شایداگر مراشناخته بودی ،ازکنارم هیچ جدا نمی شدی.به هرطرف که می رفتی در تعقیبِ من بودی

درهرحال وکاری متابع من می بودی.

ای اللهِ من، توشاهدباش که دینِ تو راتبلیغ کرده ام.به ما در دنیا وآخرت نیکی عطافرما.مارا از عذاب

جهنم محافظت فرما.

صحبت نوزدهم

اعمال شخصِ صالح تبدیل به مَرکبی ازنورمیشود که پیشاپیشِ خود را روشن میسازد.اعمالی که درقلب تظاهر می کنند،درسیمای مرید تبدیل به نورشده منعکس میگردد.صورت او مانند ماهِ کامل می گردد.درچنین -

وضعیّتی  او فرشته ای شده که الله عزّوجَلّ آن را عطافرموده .اعمالِ صالح بنده به او خبرازنعماتی می دهند

که جناب حقّ دربهشت برای او آماده فرموده اند.اعمالِ صالح خودرا به شکلی درآورده وبه صاحب خود-

چنین میگوید: من گریه توهستم ،صبرتوهستم ،تقوای توهستم ،ایمانِ توهستم ،نمازتوهستم ،روزه توهستم ،

تلاشت وشوقت نسبت به حقّ عزّوجَلّ هستم.بدین صورت نگرانیهای بنده به حضوروآرامش و ترسش به

امنیّت بَدَل میشود.امّا آن راکه عملِ صالح نداشته وگناهان بزرگ مرتکب شده چنین خطراتی و سختیهائی

درانتظاراست:چنین اشخاصی به گرسنگی ،تشنگی ،ترس وذلّت دچار میشوند.امّادر روزقیامت فرشتگان   چنین اشخاصی رابازوروفشاربه محلّ محشر می برند.درانتظار ایشان حساب رسیِ سختی است.سپس هم با

ذلّت  وبا بر زمین کوفتن ها به آتش جهنم می اندازند.شایداگراین اشخاص از اهلِ توحید باشندبه نسبتِ

گناهانشان مکافات میبینند.سپس هم با رحمتِ الله از جهنم خارج گردانده بیرون آورده میشوند.شایداگر

این اشخاص از اهاِ کفرباشند بصورت ابدی درجهنم خواهندماند.

ای جوان!

به توبه کردن ادامه بده،به افکارِ درست بچسب.مشغله دنیا را رهاکن.به آخرت متمایل شو.شرّ را تَرک کن.  بسوی خیر برو.ای کسی که تفکّروتوبه را تَرک کرده. در بسترِ خُسران نشسته ای.تجربه ای نداری.درچنین وضعیّتی تو درساحل ورشکستگی هستی.وضعیّت توشبیه وضع آن شخصی است که می خردو میفروشد،

امّا سهمِ فقرا را جدا نمی کند.مدّتی بعد هم سرمایه اش را از دست می دهد،ودر دستش چیزی جز پولی که 

دربازار خریداری ندارد نمی ماند.

وای برتو، خبرنداری که سرمایه ات که عمرت بوده ضایع شده و رفته.ملّت بدنبالِ گوهرند وتومشغولِ

پیت حلبی هستی.بزودی هرکس پاداش اعمالش را می گیرد.امّا تو دستگیر و محبوس خواهی شد.

حقّ عزّوجَلّ اخلاص و صمیمیّت راقبول می کند،امّا تو دور از اخلاصی، این فرمایش حضرت پیامبر(ص)

راهیچ نشنیده اید که: [قبل ازاینکه به حسابتان برسند،خودتان ازخود حساب بکشید.قبل از اینکه شمارا در    ترازو بسنجند خودتان خود را بسنجید.قبل از اینکه به بارگاهِ بزرگِ اصلی فراخوانندتان، خودرا برای آنجا

آماده کنید.]

گفته شدکه الله عزّوجَلّ کسانی که الله عزّوجَلّ راطلب می کنند،کسانی که برای تحصیلِ رضای او تلاش

می کنند،عرفاو اولیاء فرشته هائی دارندکه ایشان راتربیت می نمایند.درپنهان و آشکارفرشته ها

از ایشان جدا نمی شوند.فرشته هابه او نیکی راتلقین نموده ازشَرّ دوری می کنند.

الله تعالی درحقّ حضرت یوسف(ع) چنین فرموده اند:

[بدین صورت ما بدی وفحشا را خواستیم از او دورکنیم.زیرا اوازبندگان ماست که به اخلاص

واصل شده اند.] (یوسف-بیست و چهار)

لطف الهی حضرت عیسی را ازنوزادی دربرگرفته بود. دوستان دوران کودکی اوگفتندکه:

«بیا باهم بازی کنیم» اودرجواب دوستانش چنین گفت:«نمی توانم بیایم.سبحان الله ما برای این

ساخته نشده ایم.» نفسِ آنان که در راهِ حقّ هستندنه به بدی بلکه به خیر امر میکند.ایشان قبلاً 

قرآن رابا الفاظش گوش می دادند امّا اکنون ،معنایش گوش می دهند.ازشنیدنِ سخنان پوچ وهذیانی فراری 

هستند.بدون تردید قرآن قلبها را احیا می کند.او صفای اسرار و اساسِ همسایگی رحمن است.

مؤمن خلق رابخوبی می شناسد.قلب او حسّاس است.اوبانورِ الله می نگرد.قلب مؤمن دروضعیّت 

غرق شده در نور است.اساسِ پاکی ، پاکیِ قلب است.اگر درونت پاک نباشد پاکیِ البسه به تنهائی

تورا نمی تواند نجات دهد.اگرهر روز هزاربار هم خودرا بشوری نمی توانی ناپاکیِ قلب راپاک

کنی.گناهان بوهای بسیارنامطبوعی دارند.آنان که با نورِ الله عزّوجَلّ نگاه می کنند این بوها را

می شناسند.امّا ایشان آن را پنهان داشته به انسانها نشان نمی دهند.

وای برتو، تو تنبلی ،دراین حال چیزی هم نیست که بدستت برسد.همسایگانت،برادرانت واقربایت

به مسافرتی طول ودراز رفتند وبرای خویش کارهائی بسیارسودمندیافته اند.یک به ده ویک به

بیست سودکرده اند.به وطن هایشان درحالی برگشتند که ثروتمند شده اند.امّاتو درهمان جائی که 

بودی دست خالی نشسته ای.بزودی هرآنچه در دستت هست هم تمام شده وبه حال گدائی از انسانها

خواهی افتاد.وای برتو، درراهِ حقّ عزّوجَلّ بکوش ،برعلیه تقدیرِ اوصحبت نکن.

آیا  هیچ این حرف حقّ را نشنیده ای که:

[ما آنان را که در راهِ ما کارکرده ومجادله می کنند را به راههایمان هدایت می کنیم.]

عنکبوت-شصت ونه

کافیست که تو کاروتلاش کنی.درهای هدایت برویت بازخواهندشد.همه چیز در دستِ الله است.

ازغیراو چیزی طلب مکن.اودرکتاب محکمش چه فرموده، گوش کن:

[هیچ چیزی نیست که خزانه هایش درنزدما موجود نباشد.هرآنچه راکه نازل کرده ایم براساسِ

میزانی نازل نموده ایم.] حجر-بیست ویک

پس ازاین آیه کریمه آیا سخنی مانده که لازم به گفتن باشد؟

ای  طالب دنیا وپولِ آن، آن هردویک چیز هستند،وآن هردو در دستِ الله است.درآن صورت

چرا آن دو را از خلق می خواهی؟چرا آنها با زبانِ شرک ازانسانها می خواهی؟وخودرا مشغول

اسباب و وسائل می کنی؟

ای اللهِ من، به ما در دنیا وآخرت نیکی عطافرما ،ما را از عذاب جهنم محافظت فرما.

صحبت بیستم

ای بندگان خدا، شما درخانه حکمت هستید،درآن صورت یقیناً به واسطه ای نیاز دارید.ازمعبودی

که به اوعبادت می کنید طبیبی برای معالجه مریضی هایتان بخواهید.آن طبیب ازدستتان گرفته

راهنمای شما خواهدشد.درحالیکه شما کسانی هستیدکه به نفس خود خدمت می کنیدو به آرزوهایتان

وهوایتان تابع شدگانید.تمامی تلاشتان برای راضی کردن نفستان است.تمامی هدفتان سیرکردن

نفستان است.درحالیکه مرگ قدم به قدم به شما نزدیک می شود.نخواهید توانست که از آن فرار

کرده ونجات یابید.زمانی که روحتان گذاشت و رفت،جسمتان مانند حیوان مُرده ای بر روی زمین

خواهدماند.درپشت سَرَت هم یا گفته خواهدشد،«خدارحمتش کند» یاهم گفته نخواهدشد.این هیچ

معلوم نیست.کسانی که دلشان بحالت می سوزد،بدنت رابرای اینکه حیوانات در زمین نخورند 

بعنوانِ چاره کفن می کنند.امّا آنها پس ازتو،تورافراموش کرده به خوردن وآشامیدن روخواهندکرد.

غرق در نعمات دنیا خواهندشد.دشمنان یک پادشاه فرزندش راکشته واو را داخل چاهی انداخته

بودند که حشرات وسگها تکّه تکّه کرده بخورندش.پادشاهی که نهایتش چنین باشد چه پادشاه بدی

است.این سخن چه حکیمانه رانده شده:

«مُلکی که پایانش مرگ باشد مُلک نیست.مُلک اصیل مُلکی است که صاحبش هیچ نمیرد.»

عاقل کسی است که مرگ رابخاطرآورده وبه آنچه تقدیر برایش آورده راضی باشد.عاقل ازآنچه راضی 

است برایش شکر می کندودربرابرآنچه ناخوشایندش است صبرمی کند.بجای اینکه به لذّات وشهوات 

بیندیشید، به اموردنیوی و مرگ و پس از آن بیندیشید.تقسیمات رزق الهی صورت گرفته است.ذرّه ای

دراین تقسیمات کاهش یا افزایش نخواهدشد. حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:

«الله ، مسائل مربوط به خلقت،رزق و اجل را به اتمام رسانده است.مرکّب قلمی که مقدّرات رانوشته هم

خشک شده.دیگرتاقیامت آنچه مقدّرشده تغییرنخواهدکرد.»

دراین صورت چرا تلاش می کنی که به چیزی که برای دیگری تقسیم شده دست بیابی؟چنین تلاشی

یک حماقت ویک بازی بیش نیست.عقلتان رابکاربرید.حرص و طمع را رهاکنید.

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:

«بنده حتّی اگربگوید ای الله من،فلان روزی رانصیب من مگردان،بازهم الله اورا مرزوق

خواهدفرمود.»

ای مشرک ،توکجائی ،توحیدکجاست؟ای پوشیده شده با لکّه های گناه ،زلالی وشفّافیت کجاو توکجا؟

چیزی که تو آن را به نام دین تبدیل به گول زنک کرده ای دینِ ذاتهای صالح پیشین نیست.

زمانی که در فکر وعقلت کسی غیرالله است چرا الله می گوئی؟

مخلوق را رهاکن،بسوی درگاهِ حقّ فرارکن.دنیاوآخرت را ازقلبت خارج کن.درقلبت اثری ازماسَوی

نماند.سپس حقّ را با زبانِ قلب ،باسِرّ ومعنا ذکر کن.سپس هم با زبان دهانت حقّ را ذکرکن.

وای برتو، چطورهم می گوئی الله بزرگترین است.امّا دروغ می گوئی.پیشِ تو نان بزرگتراست.

پیش تو گوشت بزرگتر است.نزدتو ثروتمندی بزرگتراست.درمحلّی که زندگی می کنی بزرگترین ،کسی

است که آنجا سخنش خریداربیشتری داشته باشد..توازآنها می ترسی و امید به آنها داری.

لباست تورا می پوشاند،امّا عیوبت وکارهائی که انجام می دهی از ربّت عزّوجَلّ پوشیده نیست.

به این صورت نه مسلمان ونه مؤمن میتوانید بشوید.بنده پنهان می کند امّا قربیّت(تقرّب به الله)

آشکار مینماید.امّا حقّ عزّوجَلّ که بنده رابه خود نزدیک می سازد از اشیاء مطّلع بوده آن را مخفی میسازد.چه بلندمرتبه است الله که عیوب بندگانش را می پوشاند.

ای جماعت،

تاحدّ ممکن تلاش کنید برای رهاساختن وپاک نمودن خویش ازمشغله دنیا.هرآنچه که بسویش می روید 

ازدستتان فرار خواهدکرد.مؤمن درحدّ توانش ازخوراکی،نوشیدنی،پوشیدنی وخانمش زهداختیار میکند.

درموضوعاتی که مربوط به شما نیست سخن نگوئید.ربّتان عزّوجَلّ را بسیارذکرکنید.ازخانه هایتان تا

ضروری نباشد خارج نشوید.به نمازجمعه،جماعات ومجالس ذکرملحق شوید،هرآنکه می تواند هنرش را درخانه اش انجام دهد همانجا انجام دهد.

وای برتو، ادّعا می کنید که حقّ عزّوجَلّ رادوست دارید امّا از او اطاعت نمی کنید.

او را دوست داشتن وبه او وابسته بودن،درنسبت مستقیم با اطاعت بنده است نسبت به ربّش.آنکه واقعاً

حقّ را دوست دارد،اورابا سِرّش ،قلبش واعضایش و زبانش ذکر می نماید.زمانی که بنده درذکرش به اوج رسید،حقّ تعالی بااو به مخلوقاتش افتخار می کند.

هم ادّعا می کنی که حقّ را دوست داری ،وهم اورا به خلق شکایت می کنی.

زمانی که ثروتمندی اورا دوست داری،وقتی فقیری اورابه خلق شکایت می کنی.این چگونه کاری است؟ 

آیا این درست است؟درحالیکه دنیا زندان مؤمن است چگونه ازاوشکایت می کنی؟آیا احتمال دارد زندانی

وجود داشته باشد که زندانی بتواند درآن ذوق وصفا برقرارکند؟مؤمن خواستار نجات ازدنیاست.مؤمن با

دنیا ونفسش درحال دعوا است.

وای برتو،ادّعامیکنی که وابسته به من هستی(ازنظرطریقت-م)امّا آنچه که خودت می خواهی انجام دهی.

این چگونه روندی است؟درپی اعمالِ بدون اخلاص هستی.میخواهی قبل ازشروع کردن پایان دهی .

بسوی پوستی متمایل شده ای که تویش خالیست.با عبادت بدون علم چه خواهی کرد؟به چه دردت میخورد؟

بسیاری عابدهست که شبانه روزعبادت می کنند امّا از علم تهی هستند.ازقضاوقدرهیچ خبری ندارند.

از این روست که چنین گفته شده: «هرحقیقتی که شریعت تأئیدش نکرده باشد،زندیقی است.» 

بسیارتوبه واستغفارکنید.پایه های کاردنیاوآخرت راتوبه واستغفار پایه ریزی میکند.

ازهمین روبوده که حضرت نوح(ع) قومش را امر به توبه واستغفار نموده.دربرابرآن هم به قومش

وعده مغفرت ونعمات دنیوی داده بود.آیاتی دراین خصوص این چنین هستند:

«گفتم از ربّتان طلب مغفرت کنید زیرا اوبسیارآمرزنده است.ازاوطلب مغفرت کنید که بر روی شما از

آسمان باران فراوان ببارد.وبه شما با اموال فراوان وپسران زیاد کمک نماید،به شما باغهائی دهد،

به شما چشمه هائی بخشد.»  (نوح-ده تا دوازده)

ازگناهان توبه کنید.ازشرکتان بازگردید،تاکه حق تعالی نعمات دنیوی واخروی به شما احسان فرماید.

شما هم مانند پدرتان حضرت آدم مرتکب گناه شدید.درآن صورت مانند او توبه کنید.او وهمسرش

حضرت حوّا زمانیکه ازمیوه ممنوعه  خوردند،الله ایشان را ازبهشت دورکرد، وبه عنوان مجازات

ایشان عریان رها گردانیده شدند.محلهای عورتشان رابابرگهای بهشت پوشاندند.سپس برگها از ایشان

گرفته شد.عامل تمام اینها گناه ومخالفت با امر بود.سپس حقّ تعالی به ایشان توبه راتلقین فرمود.

ایشان هم توبه نمودند.الله هم توبه ایشان را قبول فرمود.ایشان را عفو فرمود.

برای من آنکه مخالفت می کندوآنکه دوست دارد یکیست .بر روی زمین ،نه دوستی و نه دشمنی برای

من باقی مانده است.

آنکه از الله می ترسد،دوست من است.واو که عصیان می کند دشمن من است.ای اللهِ من این برادرایمانی

من است ،امّا این دشمن ایمانی من است.دراین راه قدمهای مراثابت فرما.یا ربّی تو میدانی که من 

شعله ورکننده فتیله دین هستم.من به شکرگزاران تو خدمت می کنم.من خدمتکارکسانی هستم که جز

تونسبت به هرچیز زهد ورزیده اند.

وای برتو ،ای ثروتمند،گمان نکن که شکرگزاریِ ثروت فقط گفتنِ «حمد ازآن ربّ العالمین است.»

میباشد.شکرِ ثروتمندی ،جداکردن سهمی ازثروتت برای فقیران است.زکات راباید پرداخت کنی.

سپس هم به صاحبان احتیاج باصدقه کمک کنی.وبه هیچ عنوان باآنچه داده ای دیگران را نیازاری.

بسیاری ازفقیران حاضربه تحمّلِ  ادامه فقرهستندامّا حاضر به منّت گذاری دیگران وآزاردیدن نیستند.

این فرمایش حقّ تعالی راهیچگاه فراموش نکنید ای ثروتمندان وای صدقه دهندگان.

«ای ایمان آورندگان ،مانندشخصی نباشید که برای تظاهراموالش را داده و نه به الله ونه به روزآخر

ایمان دارد،که باسرکوفت زدن به فقرا و اذیّت ایشان صدقاتشان رابی ارزش می کنند.» 

(بقره-دویست و شصت وچهار)

آزارو اذیّت درهنگام صدقه دادن شرک است.مؤمن می دهدواصلاً آزارنمی کند.برعکس اوبرای اینکه 

توانسته به فقرا کمک کند الله راشکر مینماید.او میداند که کمک کننده به فقیر،خودش نیست، الله است.

او اینگونه ایمان دارد.او ایمان داردکه الله یکی است وشریک ندارد.دهنده وگیرنده نیز الله است.

ای ثروتمندان،با ثروتتان مباهات نکنید،مغرور نشوید.به فقرا تکبّرنکنید.زیرا همین باعث فقیر شدن شما هم خواهد شد.شما ای جوانان، به جوانیتان و قدرتتان مغرور نشوید.درمقابل ربّتان عزّوجَلّ قرارنگیرید.

گناهان، لکّه های سیاهی هستند که بدنِ ایمانتان را زهرآلودکرده وزخمهای غیرقابل درمان بجا میگذارند.

وقتی درمجلس وعظ مینشینید تهمت را ازقلب خود خارج کنید.با حُسن نیّت باشید.زمانی که به خانه تان

بازمیگردید این حرفهای مرا بخاطرآورید.قلبتان را کاملاً به ربّتان عزّوجَلّ مرتبط کنیدوبه او ببندید.

به روزه ادامه دهید.روزه قلب رانورانی میکند.وعدهم اگرافطارتان رابالقمه حلال شروع کنید این نور

قلب را بازهم بیشترخواهدکرد.بدون تلاش وبدون انجام کارهیچ چیزی بدست نمی آید.

نعمت با تَرکِ نعمت بدست می آید.بعضی از صالحان تاچهل سال درحال سجده به خواب رفته اند.

این است زهد.

صاحبان حکمت وعلما رابادقّت بنگرید.هرکه الله رابشناسد اورادوست خواهد داشت.وآنکس که دوست

دارد ازراهِ آنکه دوستش دارد خارج نمیشود.

ای جوان!

توبا این دنیاچه خواهی کرد؟اگرمتمایل به آن شوی تورا مشغول خواهدکرد.نمیتوانی متمایل شوی زیرا

توراخواهد آزُرد.زمانیکه گرسنه شوی ضعیف وزمانی که سیرشوی سنگین میشوی.

نفس نادان است.هیچ چیزی نمی داند.درآنصورت به آن یاد دهید.آن راتربیت کنید.او تفاوت میان زهر

و دارو را نمیداند.او نمیتواندفرقی میان حلال و حرام بگذارد.نفس مستمرّاً درحال مخالفت با ربّش است.

دراین صورت اورابا دادن لذّات وشهوات تغذیه نکنید.تازمانی که گردن به فرمانتان ننهاده جز حقّش که

همان نان باشد چیزی به اوندهید.بعدهم به او ازگیاهان و نباتات بدهید،که دلش برای نان تنگ شود.

زمانی که نفس به سکونت رسید به مرتبه مطمئنّه رسید،مخاطب این آیه کریمه میشود:

«نفسهایتان راهم نکُشید.بدون تردید الله نسبت به شما بسیار پرمرحمت است.» (نساء-بیست ونه)

«ای نفسی که به آرامش رسیده ای،درحالیکه راضی هستی و راضی شده هستی بسوی ربّت برگرد.»

(فجر-بیست وهفت و بیست و هشت)

ای اللهِ من،ما را ازکسانی قرارده که جزتونسبت به هرچیز به راهِ زهد رفته اند.مارا درهرحال وکاراز-

کسانی قرارده که به تورغبت دارند.به ما در دنیا وآخرت نیکی عطا فرما،مارا ازعذاب جهنم محافظت فرما

صحبت بیست ویکم

[بدون تردید دین در نزد الله اسلام است.] (آل عمران-نوزده)

خلاصه اسلام وحقیقت اسلام عبارت از تسلیم شده به خالقِ متعال است.ظاهرتان را با پیراهن اسلام

بپوشانید،به باطنتان نیزپیراهن تسلیمیّت به تن کنید.خودتان و نفسهایتان رابه ربّتان عزّوجَلّ تسلیم نمائید

به احکام اودرحقّتان راضی باشید...ربّتان عزّوجَلّ شمارابهترازخودتان میشناسد...درآن صورت از او

وازاحکامی که درموردشما میدهدراضی باشید..دست قبولتان رابسوی اوامرونواهیش درازکنید.قبل از

مرگتان قدرِ زندگیتان رابدانید.از زندگیتان بخوبی استفاده کنید.صاحب آرزوهای طول و دراز نباشید.

آنکه نجات یافته باآرزوهای کوچک نجات یافته است.حرصتان را نسبت به دنیا کم کنید.شماچه حرص 

داشته باشید،چه حریص باشید یانباشید به آن سهمی که برای شما قسمت شده خواهیدرسید.

وای برتو،هوسِ توخالی را رهاکن.هیچ گریزی از دستِ مرگ نیست.روزی که مُردی درواقع قیامتِ

شخص تو برپاشده است.شایداگرفرشته موت به توبا روی خندان وسلام کنان بیاید روحت راباشفقّت

 قبض خواهدکرد.درست مانند قبض کردن روحِ پیامبران ،شهدا وصالحان.

فرشته مرگ به نزد حضرت موسی(ع) درحالی آمده بودکه در دستش سیبی بود.ازاوخواسته بودکه

سیب رابوکند ودرهمان لحظه روحش راقبض کرده بود. 

ای جماعت!

قبل ازمرگتان بمیرید.مرگ را بسیاربخاطرآورید.برای آن خودرا حاضرکنید.اگرقبل ازمرگتان بمیرید

آن برایتان راحت خواهدشد.آمدنِ مرگ وقیامت قطعی وحتمی است.

عقلتان را بکارببندید.من درشما قلبی راکه بفهمد وعالِم باشد نمی بینم.

وای برتو، میگوئی صاحب زهدهستم ولباس زاهدان رامی پوشی امّا درب خانه ثروتمندان وپادشاهان

را می کوبی.درحالیکه ایشان فرزندانِ دنیا هستند.

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:

[برای آنکسی که درلبه پرتگاه میگردد،هرلحظه احتمالِ سقوط به پرتگاه وجود دارد.]

مشغله های دنیا سدّی بر سرِ راهیست که از بنده به سوی الله می رود.تعداد بسیارکمی از انسانها

توانسته اند از این حقیقت گذرکنند.آنانکه در راهِ حقّ پیشروی کرده اندکسانی بوده اند که تابعِ

حضرت پیامبر(ص)بوده اند.قبل از خریدنِ خانه یک همسایه خوب پیداکنید.سپس خانه بخرید.

همسایه مُرید،قُربیّت به حقّ است،معرفت است، ایمان است،توکّل است.ایشان کسانی هستند

که ازدنیا وآخرت دست کشیده اند.

ای غافل ها،شما بی خبراز آن چیزی هستید که میگویم.فاصله ها با تلاش نمودن پیموده میشوند.

کارکردن بردونوع است.کارکردن قلب(ذکر،تفکّر) ،کارکردن اعضا(نمازو...)

حیا، ادب، خجالت کشیدن را برای خود شعارکنید.

کارهای خوبی راکه انجام می دهی رانادیده بگیر.شایداگرچنین کنی ازحقّ ندائی به توبرسدکه:

[حرکت کن ونزدیک شو.چشمانت رابازکن.باچشمان سرّوقلبت نگاه کن.ببین آنچه راکه تقدیرت برای تو

نوشته...]

اهل تصوّف ،مداوماً اعمال خودرا حقیرمیشمارند،ایشان متواضع هستند...مؤمن آنچه راکه دوست دارد را 

ازفقرادریغ نمی کند.او نمیگوید من عاشق حقّ هستم.نمی گوید: دارائیِ من.آنکه عاشق است مالی

ودارائی ندارد.تنها خواسته او جلب رضای حقّ وخشنودی اوست.برای عبدلازم است که دربرابر

اوگردن خمیده باشدوهرچه اوفرمان دهدانجام دهد.

مجنون برآنچه ازلیلا می رسید صبرکرد، جدائی را تحمّل کرد.تا لیلا مجنون و مجنون، لیلا شد.

هرکس دربرابرِ عشق الله عزّوجَلّ صبرنماید،به تیرهای امتحان که ازسوی او می آید تحمّل نشان

دهدوازدرگاهِ اوجدانشود،اونیز ازطرف خلق موردِ محبّت وعشق قرارگرفته ،نائل به مرتبه مرادشدن

می گردد.هرکس این احساسات رابچشد،ربّش راخواهدشناخت.و تمامی اینها که گفته شدچیزهائی نیست

که بدون عمل صورت پذیرد.تلاش و انجام اعمال لازم است.بسیاری ازخلق این را نمیفهمند.

ای مردم!

صاحبِ ایمانی سالم شوید.به نفسهایتان با عصای مجاهده ضربه زنید...نفسهای شما جاهل و نادان 

هستند.پارچ های نفستان پراز کبروبزرگی طلبی است.

در راهِ حقّ عزّوجَلّ ،چیزهائی مانند کلماتِ من،مالِ من، و با من وجود ندارند.تمامی این راه فنا

شدن در راهِ حقّ است.درآغاز،زمانی که ایمان ضعیف است به کلامِ (لااله الالله) مدوامت میگردد.

درنهایت  وقتی ایمان قوی شد گفته میشود(لااله الّا انت).این خطابِ دوّم درحالیست که آنچه درمقابل ماهست را می بینیم .این حرف ،دراساس موضوعی مربوط به باطن است.سِرّی داخل سِرّاست.

ازهمین روست که حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:

[این روزهای شما روزهائی است که الله رحمت واحسان خودرا به فراوانی گسترده است.

شما هم سهم  خودرا از رحمت بخواهید.]

ای دو رو،طبیعی است که توآنچه را میگویم درک نکنی ،زیراتوقبلاً مرا انکار کرده ای.شایداگربخواهی 

سخنانم رادرک کنی باید از دوروئی توبه کنی،هرآنچه غیرازمولایت هست راتَرک کن.

اوّلِ این کار این جمله است:

[اشهدان لااله الالله واشهدُاَنَّ محمّدرسول الله] ونهایت این کارهم ندیدن فرقی میان سنگ وطلاست.

با نامِ الله برخیزوعزم کن.توشروطِ آنچه راکه عهدکرده ای راهیچ بجا نیاورده ای.چه رسد به اینکه 

شروطِ آخرکار را بجاآوری.آیا سنگ وطلا پیش تویکسان هستند؟سئوال کن ازخودت ببینم.

دوست داری باصفاتی که صاحبش نیستی موردِ مدح قرارگیری.من واقعیات را بزبان می آورم.

ازشماتت شماتت کننده هم ترسی ندارم.توجاهلی ،من باتوچه دشمنی میتوانم داشته باشم؟درمقابل

من نایست هلاک میشوی.ازآنان نباش که باآنچه نمی دانند دشمنی می کنند.

ای جوان!

زمانی که الله خواست ضرری به تورسد،غیرازاوهیچکس نمی تواندمانع آن ضررگردد.درآنصورت

چرا ازکسانی که مثل خودت عاجزهستند مدد می طلبی؟وقتی که به افلاس،ضرر،مرض وغیره مبتلا

شدی،هیچ کس توراغیرازالله نمی تواند نجات دهد.اوست که لباس رابرتو پوشاند واوست که این لباس

را ازتوخواهدگرفت.عقلتان رابکارگیرید،برای الله شریکانی دروسائل ومخلوقاتش قرارندهید.

تنها الله را ربّ خودقراردهید.ربّ های بیشمار انتخاب نکنید.آنکه نعمتها را احسان می کند،بلا میدهد

حاکمِ واقعی،فاعلِ حقیقی، الله است.سلامتی هم،مرض هم در دستِ اوست.همه چیز از اوست.

دنیا زندانِ مؤمن است.مؤمن درسایه معرفت، ازاین زندان به عالمِ معنا درهائی بازمیکند.درآسمان

علم الهی پرزده پروازمی کند،با ارواح دیگرآمیخته می شود.این کلمات که گفتم راعقل شما نمی تواند

درک کند.قلب آنان که در راهند ازسفره کرم الهی تغذیه می شوند.این کارزمانی که دردنیا هستند

بروز می کند.طبق تغذیه ارواح شهدا از بهشت...

ای جاهل ،ای که تحت حاکمیّت پول هستی،ای که مسحورِ مدحِ مردم ازخودت هستی.تو بنده مدح شدن

ودوستیِ روزِ شادی هستی.اگرقلبی داشتی برنفسَت می گریستی.ما ازآنِ الله هستیم وبازگشتمان

نیزبه سوی اوست.صاحب قدرت و زور تنها اوست.

ای اللهِ من ،مارا ازکسانی قرارده که بندگان توهستند.مارا ازخواهندگان واقعیِ خویش قرار ده.به

مادردنیا وآخرت نیکی عطافرما.ما را از عذاب جهنم محافظت فرما.

صحبت بیست و دوّم

ای جوان،

برای آنکه صادق است راهِ بازگشتی وجود ندارد.او همیشه به پیش می رود.اوسینه دارد،پشت

ندارد[اشاره حضرت گیلانی به زره حضرت امیراست که پشت نداشته-مترجم فارسی]

اوآنقدرتلاش می کندکه حبّه اش(دانه انگور)به قبّه برسد،قطره اش به دریا،کمش به زیاد

وچراغش به خورشید.

شفای مریضی ات هرجاست ازآنجا جدانشو.امّا بایدقبول کردکه چنین انسانهائی دراقلیّت هستند.

پوسته زیادامّا هسته واصل کم است.پوسته هارا درزباله ها،هسته هارادرخزائن پادشاهان باید

جستجوکرد.قلبی که پرازدنیاوشهوات باشدچیزی جزپوسته نیست وتنهابا آتش تربیت میشود.

تا زمانی که درقلبت چیزی مربوط به مخلوقات وجود داشته باشد مبتلا به عقوبت وتنبیه خواهی

شد.الله عزّوجَلّ چنین فرموده اند:

[من جنها وانسانها را تنهابرای اینکه مراعبادت کنندآفریدم.من از ایشان رزق نمی خواهم، هم 

نمی خواهم که مرا تغذیه کنند.بدون تردید رزق دهنده ،صاحب قدرت کامل،تنها الله است.]

(ذاریات-پنجاه وشش تا پنجاه وهشت)

بسیاری ازشما ادّعامی کنیدمسلمان هستید امّا اثری ازاسلام بر روی شما نیست.تازمانی که

شروط اسلام رابجا نیاورید،نام اسلام فایده ای برای شما نخواهد داشت.باطنت پرازحرام

امّابر ظاهرت لباس اسلام پوشانده ای.امروز می توانی ازمجازات نجات یافته باشی امّا

فردا چه کسی تورا ازمجازات نجات خواهد داد؟به این فکرکن.عیوبت وگناهانت رااز اهل

حکم مخفی داشتی ،خوب چگونه می توانی برای عالِمی که بانورِ الله می نگردآنها راپنهان

کنی؟توبرای عوام است که نمازمیخوانی،روزه میگیری.حج بجا می آوری،زکات میپردازی

امّا درنظراهل علم تو کاملاً یک دجّال هستی،اهل جهنم هستی،دوروئی، ایشان درچهره ات

نشانه های نفاق و دوروئی را میبینند.امّا ایشان این راآشکار نمی سازند.مُهرِ تقرّب به

الله عزّوجَلّ بردهانِ ایشان است.

ای دورویان،مسلمانِ حقیقی شوید.بشوید که طعمِ ایمان ،یقین ومعرفت رابچشید.عقلتان را

برسرتان جمع کنید.معنا را رها نکنیدوبا پوسته مشغول نشوید.با اخلاص عبادت کنید.

به آنکه خدمت می کند،خدمت نموده میشود.به علما،به آنان که با علمشان عمل می کنند

خدمت کنید. آنکه تواضع نشان دهد رتبه اش رفیع می گردد.آنکه خدمتکاری می کند در

نهایت به سروری میرسد.آیا این حرف را نشنیدی که :

[خدمتکار اجتماع،سرورآنان است.]توبرای خودت، همسرت،فرزندانت ازنیکی کردن فروگزار

نمی کنی امّا برای فقرا دست یاریت راهیچ دراز نمی کنی.به زودی هرآنچه راکه صاحبی

ازدستت خارج خواهدشد.دوستان بَدت هم بزودی تورا تَرک خواهندکرد.تونعماتی راکه الله به

توبخشیده درراهِ عصیان استفاده می کنی.دراین صورت چگونه می توانی به برکت الله و

خشنودی او برسی؟اگراینطورادامه یابدمی ترسم جایت آشغالدانی شود.بلکه هم مرگ تورا در

یک لحظه گرفتارکرده وازیک مشکل به مشکل بزرگتری دچارخواهی شد.

عاقل باش وازخدا بترس از اوحیاکن.دنیا فانی امّا آخرت باقیست.شهوات دنیوی گذرا هستند.

لذّات اخروی امّا پایدارند.مؤمن دنیا را می فروشد،آخرت را می خرد،مخلوق رانه بلکه خالق

راترجیح می دهد.در راهِ حقّ ازایشان چنان افرادی هستندکه،دنیای باطنیشان ثروتمند،امّا ظاهرشان

فقیراست.آرام وبا ادب هستند.ایشان را دراوّل، کتاب وسنّت تربیت می کنند.با تربیت کتاب

وسنّت ایشان صاحب تقوی می شوند.سپس درخواب ازسوی حضرت پیامبر(ص)تربیت میشوند.

پیامبرمان به ایشان  «این را انجام دهید،این را انجام ندهید» می فرماید.

سپس ایشان درخواب ربّشان رامی بینند.ایشان هم آنهارابه برخی ازاوامر امرمیفرمایدو نهی

میگرداند.بدین صورت ازدرجه ای به درجه دیگر،ازکتابی به کتاب دیگر،ازذکری به ذکردیگر

رفعت می یابند.تمامی مخلوقات درنزد مؤمن یکسان هستند.شاید اگرتوبه نکنی الله سَرَت راجدا

خواهدکرد،بدنت را تکه تکه خواهدکرد.دکانت رابازکرده ای دوروئی می فروشی ،شاید اگر

این دکّان را بازنکنی الله آن را برسَرَت خراب خواهدکرد.توهم در زیرش مانده خواهی مُرد.

وای برتو،مؤمن باقلبش است که زهدمی ورزد.اوبا سِرَّش به ربَش عزّوجَلّ نزدیک میشود.دنیا

وآخرت درپیشِ روی اوست.امّا درقلبش جزمولایش هیچکس نیست.

الله عزّوجَلّ دریکی ازفرمایشتشان چنین فرموده اند:

[من در کنارِ شکسته قلبهایم.]

قلب مؤمن برای مولای خودونفسش هم،باتَرکِ دنیا شکستگی است.آنانکه درراهِ حقّ هستند مبتلا

به مریضی هستند،دکترهایشان هم درکنارشان است.ایشان دراتاق لطف وکرمِ دکترهایشان میخوابند.

آنانکه نجات دهنده رانمی توانند بیابند،نجات نمی یابند.تحصیل علم کنید.زیرادر علم خیرهای

بسیاری موجوداست.یادبگیریدوبا آنچه که یادگرفته اید زندگی کنید.

علم مانند شمشیر،عمل هم مانند دست است.شمشیر بدونِ دست نمی بُرد.دستِ بی شمشیرهم نمیتواند

بِبُرَد.آنکه بی اخلاص است حتّی به کوچکترین صواب ها هم نمی تواند نائل شود.به قرآن گوش فرا-

دهیدوبا آن عمل کنید.زیراآن را حقّ عزّوجَلّ نازل فرموده است.به امیدِ اینکه باقرآن به او واصل شویم.

اگرخواهانِ واصل شدن به حقّ هستی ،درموردمخلوقات صاحب زهد شو.سهمت را از دنیا به حدّاقل

کاهش بده.درنفست،خانواده ات،مالت،شهواتت،شکیّاتت،موردستایش مردم قرارگرفتن،زاهدشو.

شایداگرچنین کنی،قلبت روشن خواهدشد،سِرَّت شفّاف وبَرّاق میشود.تمامی اینهاباعمل کردن به قرآن 

به میدان می آید.قرآن کریم خورشیدی است که خانه های قلبتان را روشن میسازد.

بیچاره شما،اگرچراغ در دستتان رادرتاریکی مطلق خاموش کنیدچگونه میتوانید راهتان را بیابید.

زمانی که پیامبرشما رابه امری فرامی خوانداورا اجابت نمائید.یک قلبِ مرده چه چیزی را میتواند 

بشنود؟نفس راتنها زمانی میتوانی بشناسی که درمقابلش بایستی(مجادله کنی).دنیاراتنها زمانی

میتوانی بشناسی که درآن به زهدروی.انسانهارا زمانی می توانی بشناسی که آنهاراعصبانی کرده

باشی.وای برشما،در راهِ نادرست پیش می روید.قبل ازخریدِ خانه،همسایه بخرید.قبل از راه افتادن

برای سفر،همسفرانتخاب کنید.شما ای واعظان،بدون هنر،برمنبرهای پیامبران وکرسی هایشان

بالارفتید.بدون صرف هیچ تلاشی وزحمتی به اوّلین صفّ رفتید.توصیه ام به شما چنین است:

“ازمنبرهاوکرسی هائی که بالا رفته ایدپائین بیائید،تحصیل علم کنید،علمتان را هم ازعمل دور

نکنید.با اخلاص عمل کنید،سپس از جاهائی که ازآن پائین آمده اید،بالابروید.”

اوّل این کارمجادله بانفس،هَوی،هوس،شیطان،دنیا،شهوت ولذّات است،تَرک مخلوق است.

ای اللهِ من،مارا درجاهائی قرارده که موردرضای توست.

به ما دردنیاوآخرت نیکی عطافرما.مارا از عذاب جهنم محافظت فرما.

صحبت بیست وسوّم

رمضان ازپنج حرف تشکیل میشود:

ر-م-ض-الف-نون

حرف (ر) رمضان به معنای رحمت است.

حرف(م) محبّت

حرف(ض) ضمانتِ صواب

حرف(الف) اُنسیّت وتقرّب به الله

حرف(نون) هم نور را تمثیل مینماید.

شایداگربه این ماه رسیدیدوروزه رابه حقّش اداکردید، عبدات نمودید،به تمامی خصوصیّات این

حروف می توانید نائل شوید.درسایه این ماه قلبهایتان تقویت شده و نورانی خواهدشد.عبادتِ روزه

مؤمن رادرآخرت به نعماتی که هیچ چشمی ندیده ،هیچ گوشی نشنیده وبه عقل هیچکس نرسیده

نائل می گرداند.اکثرشما از روزه خبری ندارید.کسی که از الله ،پیامبرانش وصالحانش خبری ندارد

چگونه ازاین ماه می تواند خبردارباشد که؟اکثرشمابا دیدنِ پدرانتان،مادرانتان وهمسایگانتان که

روزه می گرفته اند ایشان راتقلیدنموده روزه گرفته اید.اکثرشما روزه را نه یک عبادت بلکه عادت

تلقّی می کنید.اکثرشما روزه راتنها تَرکِ خوردن وآشامیدن تلقّی می کنید.درنتیجه این تلقّی است که

شروط و ارکان روزه رعایت نمی گردد.تنها برای رضای الله روزه بگیرید.دراین ماه به اعمال با

قدرت وقوّت بچسبید.به نمازهای تراویح ادامه دهید .مساجدتان رانورانی کنیدتاروزقیامت هم حقّ -

تعالی شمارا نورانی کند.شایداگردراین ماه اطاعت به الله عزّوَجَلّ نمائید وبه این ماه حرمت نمائید

در روزقیامت اوشما را شفاعت می نماید.شما حقّ روزه را اداکنیدتا اوهم حقّ شما را ادانماید.

حیف شما،بالقمه حرام روزه گرفته وافطارمی کنید.دراین شبهای باشرافت باگناهان واردِ بستر

می شوی.برای خودنمائی روزه میگیری.مخفیانه میخوری ومی آشامی بعدهم درمیان انسانهاخودرا

به روزه داری میزنی.ازچنین روزه ای چه توقّعی داری؟

حضرت پیامبر(ص) درحدیثی چنین فرموده اند:

[چنان روزه گیرانی هستند که برای ایشان ازروره داری تنها گرسنگی وتشنگی باقی می ماند.چنان

نمازشب خوانهائی هستندکه ازنمازشب شان تنها بیخوابی وخستگی برای ایشان باقی می ماند.]

ازشما چنان کسانی هستندکه ظاهرشان مسلمان امّا درعالمِ باطن مانند بت پرستانند.درآنصورت بدونِ

درنگ مسلمانی تان را تازه کنید.توبه تان راتازه کنیدکه ربّتان شما راقبول فرماید.

ای روزه گیران! ربّتان عزّوجَلّ راشکرنمائید.فکرکنیدببینیدباقدرتی وامکانی که اوداده روزه -

میگیرید.باتمام اعضا وجوارحتان روزه بگیرید.دروغ را،شهادتِ دروغ را، غیبت راوبدگوئی رارها

کنید.فراموش نکنیدبرای پاک شدنِ ازگناهانتان است که روزه می گیرید.اگرمشغول گناهان شوید 

روزه شما چه قیمتی خواهد داشت؟آیا هیچ این حدیث شریف را شنیده ایدکه:

[روزه سِپَر است.]

خاصیّت سپراین است که شخص را دربرابر خطرات حفاظت می نماید.روزه هم شخص رادربرابر

گناهان حفظ می کند.ای روزه گیران، بالهای خودرابرای فقرا ومساکین بگشائید.دروقت افطاربرسر

سفره هایتان برای ایشان هم جا بازکنید.به غیرازاعمال خیری که به آخرت می فرستید همه چیزنابود

خواهدشد.روزقیامت گرسنه وتشنه محشورخواهیدشد.هرآنکه دردنیا به انسانهاآب بدهد،خوراک بدهد

درآن روزسیراب وسیرخواهدگردید.به آنانکه دردنیا به انسانهارحمت نموده اند در روزقیامت -

مرحمت خواهدشد.دراین ماهِ مبارک شب قدروجود داردکه ازهزارماه پرخیرتراست.دراین شب

چنان بندگانی ازالله هستند که نورالوهیّت دردستِ فرشتگان را می بینند.

ای مردم!

افکارتان راتنها صرف خوراکی هاوآشامیدنی هایتان نکنید.رزقهایتان تقسیم شده،برای این اندیشه

نکنید.الله نیازی به خوردنی وآشامیدنی ندارد.اومی خوراند و می نوشاند.امّا ای جوان درتمامی

احوالت وَرَع وتقوی را از دست نده.اگرچنین کنیدبه نجات خواهیدرسید.رضای حقّ را بدست

خواهیدآورد.ازیکی ازصالحان که درخواب دیده شده پرسیده شده است:

“الله عزّوجَلّ باشما چگونه معامله فرمود؟شخص صالح به خواب بیننده چنین گفت: مرابخشید.

صاحب خواب ازاو پرسید:به این بخشش باکدامین عمل نائل شدی؟اوبه این سئوال چنین جواب داد:

روزی دریک حمام وضوگرفته وبسوی مسجدروانه شدم.نزدیکی مسجد متوجّه قسمتی ازپایم شدم

که به اندازه سکّه ای نشسته مانده بود.به حمّام برگشتم،جائی که خشک مانده بودرا شُستم.برای

خاطر این عمل جنابِ الله به من چنین خطاب فرمود:«تورابخاطراحترامی که به دین من گذاشتی

بخشیدم.»”

ای کسانی که پهلوهایشان تمام شب رختخواب ندیده ونمازخوانده اید،کجائید؟شماکجائید؟

ازترس به چشمان ایشان خواب نمی آید.ایشان تنهادرسجده است که مغلوبِ خواب شده به

خواب میروند.این هم تنها رحمتی ازالله است که به ایشان مرحمت میشود.به این صورت بدنهایشان

استراحت می کنند.امّا ترس شما و هم عبادت شما کم است.عبادت وهم ترسِ صالحان بسیارزیاد

است.پیامبر(ص)وقتی به نماز می ایستادندازسینه شریفشان صدائی شبیه صدائی که ازظرف

غذائی که درآن غذادرحال پختن است شنیده میشد.حضرت ابراهیم(ع)وقتی به نماز می ایستاد

این صداها از یک میلی شنیده میشد.یک میل،یک سوم فرسخ است.

ایشان علیرغم صدّیق،دوست،دوستدارومستجاب الدّعوه بودنشان بازهم خیلی می ترسیدند.

حالاشمامی توانیدوضعیّت ناگواری راکه درآن قرار داریدرا برای من تشریح کنید؟چرادرچنین

حالی هستید؟

من شمارا خارج شده از راهِ وسط می بینم که هیچ لذّتی از طاعت نمی برید.ازکارخیرِ بسیار

کوچکی خشنودهستید.امّا زمانی که برسرسفره نشستید دیگرسیرنمی شوید.عبادتی که انجام می دهید

عبادت شخصی نیست که می داند خواهدمُرد.شخصی که می داند باربّش ملاقات خواهدکرد

باچنین عبادت مختصری نمی تواندراضی شود.این عبادت ،عبادتِ شخصی نیست که ازقبر

،محشر،حساب،خبرداشته باشد.آنانیکه درراهِ حقّ هستند روزها روزه گرفته،شبها را احیا

می دارند وزمانیکه خسته شدندبرزمینی سخت درازکشیده استراحت می کنند.ایشان بین ترس

وامیدرفت وآمد می کنند.از رَد شدن وموردقبول واقع نشدن می ترسند.امّا امیدبه موردِ قبول

واقع شدن هم دارند.ایشان به ربّشان چنین ندا می نمایند:

“ای ربّ ما، ما عملی درست وبا اخلاص انجام داده نیستیم،اعمالمان ازخودپسندی خالی نیست.”

چنین می گویند واز رَدشدن می ترسند.امّا می دانند که ربّشان بسیارسخاوتمنداست وامید دارند

که موردقبول واقع شوند.می دانندکه ربّشان به کم،زیاد می بخشد.ترس،عزیمت وامّا امید،رخصت

است.آنانکه در راهند(سالکان)میان ترس وامید دررفت وآمدهستند.قلبهایشان زمانی که به خالقشان

واصل شدهیچ غصّه ای برایشان نمی ماند.به صافی و شفّافیّت می رسند.

دارائیت تورا تادمِ دَر،وخانواده ات تاقبر درپی تو می آیند،سپس هم بازمی گردند.درنهایت با

اعمالت تنها خواهی ماند.عملت همراهِ تو واردِ قبرمی شودوتوراتَرک نمی کند.

ای غافل ها،باکسانی که شمارا تَرک خواهندکرد نشست وبرخاست نکنید.باکسانی که هیچ شما

راتَرک نخواهندکرد،بیشتروقت صرف کنید.اعمالِ صالحتان را افزایش دهید.با اخلاص روزه

بگیرید.بااخلاص وصمیمیّت حج را بجا آورید.زکاتتان رابااخلاص بپردازید.بااخلاص وصمیمیّت

به ذکربپردازید.به صالحان نزدیک شویدو به ایشان خدمت کنید.درخدمت ایشان بااخلاص باشید.

نه باعیوبِ دیگران ،بلکه مشغولِ عیوب خودباشید.امربه نیکی کنید، از بدیها نهی کنید.عیوبِ

انسانها راآشکارنکنید.درخصوص مواردی که ربطی به شما نداردزیاد صحبت نکنید.

این سخن حضرت پیامبر(ص) رافراموش نکنید:

[تَرکِ مواردی که مربوط به شخص نمی شود، نشان دهنده زیبائیِ مسلمانیِ شخص است.]

آنچه به تومربوط است عیوبِ خودت است،نه عیوب دیگران.اطاعت کن،عصیان نکن.الله رابه

توحید یادکن.شِرک مَوَرز.اعتمادکردن به اسباب وخلق، یک شِرک است.فراموش نکن.

وای برتو،تو دیوانه ای.اعتراض کردن،چیزی به تو نخواهد افزود.عصبانیّت هیچ مشکلی را

حل نمی کند.بلا ودفع آن در دستِ الله است.هم مرض را وهم شفای آن را الله است که نازل میکند.

اوبرای شناساندن خودش به توست که بلا رابرتو نازل کرده.اوبا آیات خویش نشان می دهد که

نازل کننده و دفع کننده بلا خودِ اوست.درگاهِ حقّ با زنگِ بلا به صدا درمی آید.درآن صورت

از بلاها عصبانی نشوید.درآن چیزهائی که ازآنها خوشتان نمی آید،خیرهای بسیاری می تواند

پنهان باشد.

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:

[بلاها مداوماً برمؤمن نازل می شوند تا زمانی که مؤمن بر روی زمین بدونِ خطا راه برود.]

روایت شده که یکی از صالحان چنین گفته است:

“ای اللهِ من، انسانها تورا برای نعماتت دوست دارند،من برای بلاهایت.”

اگربه یکی ازصالحان روزی بالئی نرسد چنین می گویند:

“ یاربّ ،امروزچه گناهی مرتکب شدم که بلا را از من گرداندی؟”

وای برتو، مادام که ازتقدیرِ اوخشنود نیستی ،درآن حال رزقِ اورا نیز نخور.درآن حال غیرازاو

ربّی برای خودت پیدا کن.

الله عزّوجَلّ درحدیثی قدسی چنین فرموده اند:

[ای فرزندِآدم ،اگربه تقدیر من راضی نیستی،بربلای من صبرنمی کنی،ربّی غیرازمن برای

خودت پیداکن.]

به تقدیر ربّتان وامتحانش رضا نشان دهید.غیر از اوربّی ندارید.غیرازدرگاهِ او درگاهی برای

رفتن وجود ندارد.غیراز اوخالقی وجود ندارد.غیراز اورزق دهنده ای وجود ندارد.به اراده و

خواست الله که یگانه است احترام بگذارید.

ای اللهِ من،ما را ازکسانی قرارده که به حکمِ تو راضی هستند.ما را ازکسانی قرارده که از

تسلیم شدگان به تو هستند.

به ما در دنیا وآخرت نیکی عطافرما.ما را ازعذابِ آتش محافظت فرما.

صحبت بیست و چهارم

ای جوان!

بنده زمانی که حقّ عزّوجَلّ را می شناسد،به اونزدیک ونزدیکتر می شود.

به عطای الهی وبه اُنسیّت وبه عزّت نائل می شود.حقّ عزّوجَلّ صمیمیّتِ بنده اش را امتحان می کند.

شما آیا هیچ پدری را ندیده اید که برای امتحانِ پسرش اورا پُشتِ دَرِ خانه گذاشته،در بروی اوبسته

باشد؟شاید اگرپسرش پشتِ دَرِخانه اش به انتظارایستاده، ونرودبه دَرِ خانه همسایه وپدرش راشکایت

نکند،درآن زمان پدر می فهمد که پسرش اورا دوست دارد.چنین پدری درهمان لحظه در را بازکرده

پسرش رادرآغوش می کشد.

درصورتی که بنده کوچکترین عملِ بی اخلاصی داشته باشد،نزدیک شدنش به الله عزّوجَلّ ممکن

نیست.

الله عزّوجَلّ در یکی از فرمایشاتش چنین فرموده است:

[من شریک قبول نمی کنم،نیازی به شریک ندارم.هرکه درعملی که انجام می دهد برای من شریکی

قرار دهد،آن عمل راقبول نمی کنم.من تنها عملی را که برای من انجام شود راقبول می کنم.]

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:

[در روز قیامت به انسانِ دو رو چنین خطاب میشود: ای فاجر،برای هرکه عمل انجام داده بودی،

اَجرَت راهم از اوبگیر.]

ای کسانی که ربّتان را رهاکرده،دیگری را عبادت می کنند.آیا این فرمایش ربّتان رانشنیدید که :

[جن هاوانسان ها را تنها برای اینکه مرا عبادت کنند آفریدم.] (ذاریات-پنجاه وشش)

[درحالیکه ایشان برای عبادت به الله مخصوص گردانیده شده بودند.] (بیّنه-پنج)

اگر نمی توانی دربرابرچشم همگان بااخلاص باشی،حدّاقل زمانیکه تنها هستی بااخلاص باش.

از ریا به بالاترین درجه دوری کن.

هرعملی که بدونِ اخلاص انجام شود،پوچ خواهدبود.ای کسی که دارائیش را ازفقرا دریغ می کند،

آیا این سخن رانشنیدی که:

[ از رزقهائی که به ایشان دادیم به فقرا انفاق می کنند.] (بقره-سه)

یعنی ایشان ،اموالشان رابرای خانواده شان،بچّه هایشان وفقرا خرج می کنند.خَسیس از رحمتِ

حقّ بدوراست.ازخلق هم محروم است از حقّ هم محروم است.ازفضلِ ربّتان بخواهید.چه اجابت

نماید یا نه.دعاکردن به اورا ادامه دهید.بنده وقتی دور است از ربّش بادعا ،وزمانی که نزدیک

است به اوبا مناجات التماس می کند.آنکه دوراست به درگاه آمده وچنین دعا می کند:

“ ای مَلیک،به من احسان فرما، مرابه خود نزدیک گردان.”

کسی که به حقّ واصل شده اوراباصدائی پنهانی ندا می نمایدوالتماس میکند.مسلمان دور است

ندا در می دهدودعامی کند امّا مؤمنِ عارف درنزدیک اوست،با ادب به مناجات می پردازد.

به آنان که سخنان مرا درک می کنند ،الله رحمت کُناد.

به آنان که به گفته هایم عمل می کنندوبه من وسخنانم تهمت وارد نمی کنند،الله رحمت کُناد.

آنانی که در راهِ حقّند،ایمان دارند،تصدیق می کنند،با علمشان عمل می کنند واموالشان رادر خدمتِ

صالحان خرج می کنند.به عنوانِ زکات،صدقه،نذر،کفّاره سوگندخوردن ازاموالشان سهمی برای

فقرا جدا می کنند.باتمامِ این اعمالِ خیر به حقّ عزّوجَلّ نزدیک می شوند.

دوستانِ الله امر می کنندکه به فقراکمک کنید.اموالِ اَبدال ازدستانشان گرفته میشود وایشان متوجّه

نمی شوند.بنابرآنچه روایت شده یکی ازایشان دربیابان نمازمی خوانده،یک رهگذرازشانه اش

عبایش را گرفته ،امّا او هیچ متوجّه نمی شود.

وقتی مسلم بن یاسر واردخانه می شدفرزندانش سروصدا راقطع نموده به اوحُرمَت می نمودند.

وقتی اوبه نمازایستاد،مشغول بازی وتفریح می شدند.مسلم بن یاسراین سروصدا را اصلاً نمی شنید.

خودرا کاملاً به نماز می داد.روزی مسلم بن یاسر درحالیکه درمسجد نماز می خواند،سقفِ مسجد

فروریخت امّا اوحتّی متوجّه این امرنشد.آنانکه در راهِ حقّ عزّوجَلّ هستند تمامی هستی خودرا

به حقّ عزّوجَلّ وقف نموده اند.خدمت به خلق،شعارِ ایشان است.

علمی که درقلبشان است و اموالشان را به صاحبان احتیاج انفاق می نمایند.درامورِ دنیوی به آنانی

نگاه کنید که ازشما پائین ترهستندودر امور اخروی به کسانی نگاه کنید که ازشما بالاترند.

یکی ازصالحان در روزِ عید،حبوبات خریده بود.حبوباتی که خریده بود داخل غذا ریخته شده،

نه روغن و نه نمک داشت.به فکرش چنین خطورکرد: “آیا دراین روزعیدکسی مثل من هست

که حبوباتی بدون روغن و نمک بخورد؟” او چنین فکرکرد،درهمین حال کسی را دید که درحال

خوردن پوستِ باقلائی است، که از دهان، بیرون انداخته شده.به شدّت شروع به گریستن کرد

واز الله عزّوجَلّ عذرخواهی نمود.

ای فرزندآدم،

چیست آنچه که تورا دربرابر نفسَت خسیس نموده؟ حقّ تعالی ازتوقرض خواست وتواز او دریغ

نمودی.آیا این سخنِ الله عزّوجَلّ راهیچ نشنیدی که:

[کیست آن شخص که به الله قرضی نیکودهد.] (بقره-دویست وچهل وپنج)

هرآنچه راکه برای الله ،برای دینِ او خرج کنی چندین برابرش را خواهی گرفت.

جعفرصادق(ع)وقتی به پانصددیناراحتیاج داشت،پنجاه دینارصدقه می داد.چندروز بعد ازجائی -

برای اوپانصد دینار می رسید.شاید اگرهم چیزی نمی رسید،او ربّش رامحکوم نمی کرد.

آنانیکه در راهِ حقّند در راستای کتاب وسنّت با ربّشان معامله می کنند.یکی از ذوات صالحان سه

عدد تخم مرغ داشت.گدائی آمد.شخصی صالح از جاریه اش خواست که آن سه تخم مرغ رابه

فقیربدهد.جاریه دوتخم مرغ رابه فقیرداد ویکی را نگاه داشت.یک ساعت بعد یکی ازدوستانش 

بیست تخم مرغ به او هدیه داد.از اینروشخص صالح به جاریه اش گفت: به فقیرچندتا تخم مرغ

دادی؟ جاریه گفت :به او دو تخم مرغ دادم ویکی را برای افطارتو نگاه داشتم.سپس شخص

صالح به جاریه اش گفت : ای جاریه ای که یقینت کم است،ما را از ده تخم مرغ محروم نمودی.

ای مسکین،فقیری را که ازتو درخواست می کند را رد نکن.اوراحقیر مشمار.شایداگرازتومهلت

بخواهد این حق را به اوبده.اگرممکن باشدآنچه را که قرار است دریفات کنی را به او هِبِه کن.

بدین ترتیب اورا دوبار خوشحال نموده خواهی شد.

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:

[فقیرِ سائل، هدیه ایست که الله بسوی بنده اش فرستاده.]

کمکی که به فقیرنموده ای پایان خواهدیافت امّا صوابش اصلاً تمام شدنی نخواهدبود.

وای برشما ای بندگان،آیا هیچ حیا نمیکنید؟ ای بندگانِ الله ، به ربّتان عزّوجَلّ عبادت کنید.به شما

بهشت رابدهد.به شما حوری وغلمان هدیه نماید.این بهشت واین خانه .کجاست خواهندگان آن خانه؟

وچه کم هستندشمارکسانی که می خواهنداورا ببینند و به اونزدیک شوند.

نظرکردنِ به حقّ، نورِ چشم عرفا وعاشقان است.امّا نورچشم زاهدها حوری ها،خوراکی و-

آشامیدنی هائی است که دربهشت صاحب خواهندشد.درحالیکه دربین این دو چه فرقهای بسیاری -

است.ای خواهانِ دنیا،زمانت به پوچی ازدستت پرزدو رفت.ای شخصی که بهشت،دختران حوری 

وغلمان های خادم را می خواهی.چیزی غیرازربّت خواستی.شایداگرخیری درتوبود لحظه ای از-

ربّت نمی خواستی جداشوی.امّا تو نمی دانی.

وای برتو، یک بارنگاه کردن به حقّ عزّوجَلّ بالاتر ازتمامی نعمات بهشت است.دنیا خانه بلاست.

بزرگترین بلاهای بلاهای آنجا شهوات معده واعضای جنسی است.برای کسی که مجرّد است -

برازنده نیست که زیاد بخوردو در کوی و برزن سربه هوا گردش کرده شهوتش را تحریک نماید.

کسانی که چنین می کنند یعنی هیزم نفس را به آتش داده اند.

ای اللهِ من، به ما کمک فرما درتربیت نفسمان.مارا به راهِ راست هدایت فرما.

ای اللهِ من، قلبهای مارا منوّر بفرما.منوّربگردان تا انسانها از نورهای ما استفاده کنند.به ما

شرابِ اُنسیّت بنوشان، بنوشان که اثری از تشنگی مان نماند، به ما شکرنمودن را الهام فرما.

ای الله من، ما را ازدروغگوئی دورگردان.

آشکارا وپنهان باید از خدا ترسید.آنانی واقعاً ازالله می ترسند که ترس دارند از اینکه مرگ آنان

را هنگامِ عمل کردن به اعمالِ بد غافلگیر نماید.

آنانی که از الله می ترسند،درحالیکه تمامی اعمال نیکورا انجام می دهندبازهم از ردشدن می ترسند

فیصل بن عیاض درحال صحبت با سفیان سِروی به او چنین گفته بود: “بیا تا برای علم ازلی الهیِ

الله درمورد خودمان گریه کنیم.”

این چه حرف زیبائی است.این حرف کسی است که الله را شناخته.

حقّ تعالی دریک حدیث قدسی چنین فرموده است:

[نه وقعی به واردشوندگان به بهشت و نه واردشوندگان جهنم می نهم.]

آنانی که از الله می ترسندگناهان راتَرک می نمایند.تظاهر و دوروئی را رها می کنند.ایشان امروز

دربهشتِ طاعت،فرداهم دربهشتِ واقعی خواهندبود.آبهای چشمه های آن بهشت مداوم جاری است.

میوه هایشان دائمی است.این نعمات چطور تمام بشودکه؟آن چیزهائی که از تحتِ عرش نازل -

میگردند آیا هیچ تمام میشوند؟درآن بهشت هاچشمه هائی ازآب،شیر،عسل و شراب جاری است.

این رودهاهرجا که اهل بهشت بروند تعقیبشان می کنند.برای جاری بودن نیازی به بسترندارند.

هرنعمت که در دنیا هست ،شبیه آن وزیاده ازآن دربهشت موجوداست.ریشه های درختهای بهشت

 ازنقره،شاخه های آن ازطلاست.برگهایشن به سوی بالا،میوه ها به سوی پائین نگاه می کنند.

ازدلِ هرکس میوه ای بگذردبلافاصله آن میوه برایش حاضرمیشود.

ای طالبان دنیا، دنیا فانیست.بهشت رابخواهیدکه جای استراحت واقعی است. دربهشت،روزه،نماز

حج،زکات وصبربربلاها،مریضی ها وجودندارد.درآنجاترس ازخارج شدن ازبهشت وجود ندارد.

ای مردم!

بزودی مرگ شما را درخواهدیافت،شمارا گرفته وخواهدبرد.طوری خواهیدشدکه گوئی هیچ

آفریده نشده بودید.طوری فراموش خواهیدشد که گوئی هیچکس شمارا ندیده. خانواده تان،

فرزندانتان،اموالتان را ازقلبهایتان خارج کنید.ازتمامِ مخلوقات،زهد اختیارکنید.به هیچ فانی

تکیه نکنیدو اعتمادنکنید.

ای اللهِ من، ما را ازکسانی قرار ده که تنهابه تو اعتماد می کنند.ماراطوری قرار ده که غیرِ

تورا باچشمانِ عجزنگاه کنیم.

به ما دردنیاوآخرت نیکی عطافرما.مارا ازعذاب جهنم محافظت فرما.

صحبت بیست وپنجم

ای جوان!

ازبلا و ازصبربر بلا فرار نکن.بصورت مطلق صبربر بلا لازم است.آیا ممکن است که دنیا وآنچه

 بر روی آن است براساس میلِ تو حرکت کنند؟

نیکوترین مخلوقات که پیامبر(ص) باشند مداوماً با بلاها امتحان شده اند.

پیامبرپیامبران، محبوبِ الله، حضرت محمّد(ص) بافقر، گرسنگی،جنگ،غزوات،و با اذیّت هائی که

برسرِ مخلوقات می آید موردِ امتحان واقع شده اند.نزولِ این بلاها تا زمانِ وفاتِ ایشان بصورتی

مرگبار ادامه یافته است.

کلمة الله و روح الله، حضرت عیسی(ع) که بدون پدرخلق شده اند،مرده هارا زنده،کورهاو کَرها را

شفا می داد.علیرغم این،موردِ خشمِ قومِ خویش قرارگرفت.به او ناسزاگفتند،به مادرش افترا بستند.

درنهایت او و حوّاریونش ازدستِ قومش فرارکردند.امّا قومش ایشان رادستگیرنموده،کتک زده،

وعذاب دادند.قصدِ به دارآویختنِ حضرتِ عیسی رانمودند امّا الله جَلَّ جلاله او را به آسمان بلند

نموده،ازدست ایشان نجات بخشید.

حضرت موسی(ع) هم بسیارشکنجه و اذیّت شده است.هرپیامبر بلا و امتحان های خاصّ خود

را داشته است.دراین صورت تو کی هستی که می خواهی الله علمش را در موردِ تو تغییر دهد.

درآن صورت بدان که چگونه اراده ات و ترجیحت را مهارکنی.درسخنانت به زهدبرو.

اگراین ها را تحققّ بخشی قلبت به ربّت عزّوجَلّ نطر خواهد کرد.با او حرف می زند، به این

صورت غیراز حقّ هرچیزی بیرون از حوزه اراده و خواستت قرار می گیرد.واین است 

نعمتِ حقیقی،غیرازاین همه نعمت ها مجازی است.

ای جوان!

درمورد امور دنیوی واخروی مربوط به خودت با هیچکس صحبت نکن.صورتت را بپوشان.

خلق به غیرازچشمانت چیزدیگری را نبیند.این آخرزمان است.روزهای فترت است،بازارنفاق

است.پادشاهان و رجالِ دولتی تبدیل به الهِ خیلی از انسانها شده است.دنیا،ثروت،سلامتی،

زوروقدرت هرکدام تبدیل به اله شده اند.

وای برشما،شاخه را تبدیل به تنه درخت کردید.رزق را بجای رزّاق قرار دادید.فقیر را

ثروتمند،عاجزرا قدرتمند،مرده را زنده پنداشتید.این تصوّرتان وبرداشتتان درست نیست.

البتّه ما تابع شما نخواهیم شد.ما تابع سنتّ پیامبر(ص)خواهیم بود و بدعت را تَرک خواهیم

کرد.ماراضی به حکم الله هستیم.ازتقدیرِ اوشاکی نیستیم.باقدمهای قلبمان بسوی درگاهِ مولایمان

قدم برمی داریم.اگرزورگویانِ دنیا،فرعون ها،پادشاهان وثروتمندان رادرچشمت بزرگ کرده،

الله عزّوجَلّ رافراموش نمائی ،حکم تو مانندِ حکمِ بت پرستان خواهدبود.زیرا آنچه که درچشمت

بزرگ کرده ای، بُتِ توست.

وای برتو، اگرعقل داری خالقِ بت ها رابپرست.به الله نزدیک شوتا خلق هم بسوی تو نزدیک 

شوند.هرقدرتو به دینِ الله خدمت نمائی،خلق هم همان قدربه توخدمت می نماید.قلب هرکسی

که وَرَع وترس ازخدا را تَرک کند سیاه شده و پُراز شک ها خواهد شد.

وای برتو، ادّعا میکنی که صاحب تقوی هستی اما از الله نمیترسی.آنکه صاحب تقوی است ازترسِ 

اینکه مبتلا به حرام یا شبهات نشود بسیاری

 چیزها را تَرک می کند.

روزی به دهی رفتم،اطرافِ ده پراز مزارع ذرّت بود.دستم را درازکردم ویک سنبلِ ذرّت را

کَندَم.پوستهایش را کنده شروع به خوردن ذرّت کردم.دراین حال دونفراز اهالی ده آمدند وبا

چوبدستی هائی که در دست داشتند شروع به زدنِ من کردند.ازشدّت ضربات به زمین چسبیدم.

ازهمان روز است که مراجعه ننمودن به رخصت ها را به خود قول دادم.معلوم است که شریعت

به گرسنگان اجازه داده که به اندازه سیرشدن شکمشان واردمزارع شده و بخورند.این یک

رخصتِ عمومی است.

تقوای هرآنکه مرگ را بیادآورد زیاده میگردد، به رخصت ها رجوع نکرده به اراده اش

می چسبد.یادآوری مرگ ،مریضی های نفس را معالجه می نماید.من با یادآوری مرگ به فلاح

ونجات رسیدم.نفسم رابا یادآوری مرگ تربیت کردم.حتّی بعضی از شبها بودکه تا خودِ صبح

گریه کرده ام.دریکی ازهمین شبها بود که گریه کرده و به ربّم التماس نمودم:

« ای اللهِ من،جانِ مرا تو بگیرو نه فرشته مرگ.» وقت سَحَر یک پیرِ خوش صورتی روبرویم

آمد.اوازدرِ اتاقی که داخلش بودم وارد شده بود.به او گفتم: توکه هستی؟ به من جواب داد:

 من فرشته مرگ هستم.به او گفتم که: من از الله خواستم که جانم راخودش بگیرد.خوب در

آن صورت توچراآمدی؟به من گفت: خوب چرا چنین آرزوئی کردی؟من چه گناهی کرده ام؟

من فقط یک بنده منسوب شده ازطرف الله هستم.همدیگر را درآغوش گرفته و گریه کردیم.

سپس بیدارشدم و هنوز گریه می کردم.هوس را تَرک کردم.این کار(راهِ خدا) با لَق لَقه زبان

نمی شود.ازچیزی که ندیده ای خبرنده.انسانها را به خانه خالی دعوت کرده و خودت رامسخره 

نکن.به ما از مالِ دزدی انفاق نکن.ما اموالی که قصب شده باشدراقبول نمی کنیم.

توحیدآتشی است که هرچیزرا سوزانده و زغال می کند.

«ای آتش سردو سلامت شو...»

ای اللهِ من،روز را برای ما پرخیرگردان،ماراازشرّ این روز محافظت فرما.تمامی شبها وروزها را

برای ما تبدیل به خیرگردان.

ای کسانی که بدنبال چیزهائی ناشدنی می دوید.بزودی اجل شما را گریبانگیرخواهدکرد.

برای مُردن لازم نیست که حتماً مریض شوید،این را فراموش نکنید.

ابلیس دشمن شماست.اوآرزوی مرگ شما در حال عصیان و کفر را دارد.درآن صورت از

شیطان دوری کنید.بیدارباشید.فراموش نکنیدآنکه پدرومادرتان را از بهشت بیرون کرد او بود.

اوبه شما امربه گناهان،خطاهای کوچک،کفرو حرکت بر علیه حق می کند.به غیرازتقدیرِالهی

همه گناهان منسوب به اوست.به جز بندگانِ خالصِ الله ،همه کس را بازی خواهد داد.

اوازدروازه دنیا ونفس به انسان نزدیک می شود.دنیا آتشی سوزنده است.

ای جوانان!

مشغول چیزهائی شوید که مربوط به شماست.برای بعدازمرگ تلاش کنید.مشغول تربیت نفس شوید

به عیوبِ خودمشغول شوید.به شما چه از عیوبِ دیگران؟ مرگ را بیادآوریدوبرای بعدازآن تلاش 

کنید.

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:

[شخص عاقل نفس خودراپَست شمارده برای بعدازمرگ تلاش می کند.امّا شخص عاجز تابع نفس

وهوای خودشده وباید از الله تمنّای بخشش نماید.]

درآنصورت برای خدا متواضع باشید،خودرا برتراز مؤمنان نبینید.صالحان علیرغم تمامی احوال

نیکویشان و اعمالشان ازنفس هایشان حساب رسی می کردند.

ای اللهِ من،به مادر برابرنفس هایمان،شیطان هایمان و هوی قدرت بده.ما از طرفداران خودت 

قرار بده.قبل ازمرگ قلبهای ما را به خودت نزدیک فرما.به ما قبل از گردهم آئی عمومی،ملاقات

خصوصی را نصیب فرما.آمین...

لقمانِ حکیم به پسرش چنین گفته است:

“ای پسرجانم، به من بگو،آیا از مسئولیّت آتش برافروختن می توانی صرفنظرکنی؟ آیامشغولیات

دنیا پایان می پذیرد؟مرگی که روزی به یقین تحقّق خواهد یافت،چگونه میشود به فراموشی

سپرده شود؟درصورتی که اوازما غافل نمی گرددچگونه ما می توانیم از او غافل شویم؟”

همه شما بسوی آتش می روید درصورتیکه بجز ترسندگان از الله هرکس گرفتارشعله های

آن خواهدشد.ای طالبان دنیا،ای عاشقان دنیا،آیا دنیا نسبت به بهشت یک دام نیست؟اصل

بهشت است.دنیا فانی است.

حضرت پیامبر(ص)چنین فرموده اند:

[بدون تردید این قلبها زنگ می زنند(اندوده میشوند)،بدون تردید جلای آن هم قرآن است،مجالس

ذکراست.]

مجالس علمائی که با علمشان عمل می کنندقلب را جلا می بخشد.متعالی نموده و سختیِ

آن را می زداید.

شخصی پیش حسن بصری(ر.ع) آمده ازسختی قلبش شکایت کرد.حسن بصری(ر.ع) به این

توصیه رانمود: “به ذکر مداومت نمائید.ذاکرانِ الله عزّوجَلّ شناسندگان اویند.”

پادشاهان واقعی ایشان هستند.زیراتنها ایشان هستندشناسندگان پادشاهِ واقعی.آنهاآخرت را دیده اند.

دنیا در قلبشان کوچک شده است.عزّت و رفعت دراطاعتِ الله است. درتَرکِ گناهان است.

این قلب تازمانیکه حُب های دنیا راتَرک نکرده افلاح نمی شود.

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:

[هرکه چیزی رابخاطر خداتَرک نماید.الله چیزی باخیر بیشتر را نصیبِ او می فرماید.]

ای اللهِ من، قلبهای ما را از غفلت بیدارکن.به ما در دنیا وآخرت نیکی عطافرما.

مارا ازعذابِ جهنم محافظت فرما.

 صحبت بیست و ششم

صادق به نعمتهائی که الله عنایت نموده شکر می کند،درسختی ها هم صبرمی کند.شخص صادق

تابع اوامرشده واز نهی شده ها دوری می کنند.به این ترتیب است که قلب ها با دقت به این نکات

تربیت می شود.شکربه نعمات،نعمت را می افزاید.صبردربرابرسختی ها،کارهاراآسان می کند.

درآن صورت دربرابر وفات فرزندانتان،نزدیکانتان،دربرابر ازدست رفتن اموالتان وتمامی بلاها

صبرکنید.صبرکنیدکه بتوانید به خیرهای بزرگ برسید،ایمانتان قوی ترگردد.بدون صبرکردن

چطور می توانید ادّعای مؤمن بودن کنید؟

سخن حضرت پیامبر(ص) رانشنیدی که:

[صبرمانند سَراست برای جسد درایمان.]

اگرصبرنداشته باشی یعنی ایمانی بدون سَر داری-جسدبدون سَر-جسدبدون سَرچه حکمی می تواند

داشته باشد؟اگردهنده بلا را می شناختی به بلاها صبرمی کردی.شایداگردنیا را هم می شناختی به

این شکل چهاردست به او نمی چسبیدی.

ای اللهِ من،تمام گمراهان رابه راهِ راست هدایت فرما، توبه هرعاصی را قبول فرما،به هرکه

بلا داده ای صبرهم عنایت فرما. ای اللهِ من،ما را ازشاکران قرار ده،آمین.

{بنظرمیرسد بین این دوپاراگراف مقداری ازمتن توسط ترکها حذف شده باشد-مترجم فارسی}

از او چنین سئوالی پرسیده شد  :کدام آتش سوزنده تراست،آتش ترس یا شوق؟او به این سئوال

چنین جواب داد: آتش ترس ازآن مُرید وآتش شوق ازآن مُراداست.این دوازهم متفاوت هستند.

ای سئوال کننده درتو کدامیک قرار دارد؟ ترس یا شوق؟

ای کسانی که به وسائل چسبیده ایدوبه آنها اعتمادکرده اید.خالق شما،آنکه به شما ضرروفایده -

میرساند،آنکه شما را زنده می کند،آنکه شما را می میراند،پادشاه شما،اللهِ شما یکی است.

درآن صورت چرابه کسانی که مانندخودتان مخلوق هستنداعتمادمی کنید؟چراچیزهائی را

پرستش می کنید که نفعی یا ضرری ازخود ندارند؟

آیا این سخن ربّتان راهیچ نشنیده ایدکه:

[آنکه آرزوی وصال ربّش رادارد،عملِ نیکوبجاآوردوهیچکس را با ربّش شریک قرار ندهد.]

(کهف-صدو ده)

ای دورو، زمانت را به پوچی تلف می کنی.سرمایه ات ذوب می شود،سرمایه ات دینت است.

یعنی تودرحالِ خوردن دینت هستی.دراین حالت تودشمن الله وبندگان صادقِ اوهستی.فرشته ها

وزمینی  که برآن پاگذاشته می گذری تورا لعنت می کنند.توآیا می دانی که دوروها درپائین ترین 

طبقات جهنم قرار می گیرند؟

تسلیمِ الله شو وتوبه کن.قبل ازاینکه مرگ بدون خبرگرفتارت کند اینها راعملی کن.پشیمانی درآخر

کارفایده ای ندارد.من گناهان شماراآشکارنمی کنم.تنهاباراهِ اشاره شمارا هشدارمی دهم.درآن -

صورت به من گوش کنید.غلام با ضربتِ عصا می فهمد،امّا شخص آزادبا اشاره می فهمد.

حقّ تعالی به حالهای مخفی وآشکارشما،به قلبهایتان می نگرد.اوتنها کسی راقبول می کندکه

برای رضای اوباشد.درآن صورت ازکارهاوحرفهائی که باید دوری کنید،صرفنظرنمائید.

خدمتکارِ حقّ شوید.به خالق،به رازق ،به نعمت دهنده بندگی کنید.آنکه خورشید،ماه،شب وروز

رابه خدمت شما گماشته اوست.

حقّ تعالی پس ازشمردن نعماتش که به شما ارزانی داشته چنین فرموده است:

[اگرنعماتِ الله را بخواهیدبشمارید،قادرنخواهیدبود.] (ابراهیم-سی وچهار)

کسی که درمعنای واقعی ذاتِ الله را ادراک کندازشکربه عجزمی رسدازهمین روست که حضرت

موسی(ع) چنین گفته است: «ای اللهِ من،دربرابرنعماتت به عجزافتادم.دراین عاجزیّت به نعماتت

شکرمی کنم.» 

شما چقدرهم کم شُکر می کنید.چقدرهم زیاد اعتراض می کنید.شایداگراورا شناخته بودید در-

حضورش لال می شدید.تمامی اعضا وقلبهایتان به لرزه می افتاد.

حضرت پیامبر(ص)چنین فرموده اند:

[زبانِ کسی که الله رابشناسد،بَند می آید.] زبان عارف لال است.اسرارراکه صاحب شده آشکار -

نمی کند.سِرهائی که آشکارشده اند با اذنِ الله آشکارشده اند.

ای جوان!

نفست را،اعضایت را،خانواده ات واموالت رابه الله امانت کن.او امانات را ضایع نمی کند.با

قلبت اورا مشاهده کن.چنین کن،هرچیزی رادرنزدِ اوخواهی یافت.بزودی برای همه شما معلوم

خواهدشدچه کسی اهل توحیدبوده چه کسی اهل شرک ،چه کسی اهل نفاق بوده همه آشکارخواهد

شد.تلاش کن ازکسانی باشی که حضرت پیامبر(ص)درموردشان چنین فرموده اند:

[روزقیامت آتش جهنم به مؤمن چنین میگوید:ازمن دورشو ای مؤمن،نورتوآتش مرا خاموش میکند]

بعضی ها ازروی صراط خواهندگذشت امّا اصلاً متوجه جهنم نخواهند شد.وقتی واردبهشت شدند

چنین می گویند:  [  آیا الله تعالی نفرمودهمه شما به آنجا گذر خواهید کرد.] (مریم-هفتادویک)

به ایشان چنین گفته خواهدشد: «وقتی شماازصراط می گذشتید،آتش جهنم ازنورشما خاموش

شده بود شما ازآن رو جهنم راندیدید.»

آنکه عاصی است ازمولای خود می گریزد.مؤمن اطاعت کارهم درخدمت مولایش است.مؤمن

می داند که روزی با مولایش رودر روخواهدشدوحسابِ تمامی اعمالش پرسیده خواهدشد.مؤمن

متابعت ازهوای نفسش راترک کرده است.

الله عزّوجَلّ به حضرت داود(ع) چنین فرموده است:

[ای داود،هوایت راتَرک کن.زیراغیرازهَوی هیچ چیزبا من مجادله نمی کند.]

درحضورحقّ ادبِ زیبا رامحافظت کنید.نه به اراده خودبلکه تابع اراده اوشوید.خودتان رابه حکم

وانتخابِ او واگذارکنید.بدون تردیداوهرآنچه اراده کندرا انجام می دهد.ازآنچه انجام می دهد نیز

موردسئوال واقع نمی شود.آنانکه در راهِ حقّ هستندتنهادر موارد ضروری حرف می زنند.

نه شبهای ایشان شب و نه روزشان روزاست.خوراکشان مانندخوراکِ مریض هاست.کم میخوابند

آنکه مریض است اشتها ندارد.باچیزکمی سیرمیشود.مریض باترس میخورد.فکرمیکندآیا چیزی

که میخوردضرری برایش خواهد داشت یانه؟آیا نفعی خواهد داشت؟آنها در دریای قدرتِ حقّ

هستند.ازغرق شدن درامواج می ترسند.یا می ترسند از اینکه ازطرف حیوانات دریائی دریده

شده وخورده شوند.ازهمین روست که ایشان ازحقّ تعالی استمداد می کنند تابه ساحل نجات

برسانندشان.

ای کسی که دوست داری به حقّ واصل شوی،زیاد تلاش کن.تو بااین حالی که داری نمی توانی یک 

مریدواقعی بشوی .ازیکی ازمُریدهاپرسیده شد جانت چه میخواهد؟اوچنین جواب داد:

“جانم آرزوئی نداشتن را میخواهد.” تمامیِ مسأله در راضی شدن به قضاوقدراست.قلب رامتوجّه

حقّ نموده وتسلیم نمودنِ آن به اراده حقّ است.

ای اللهِ من مارا ازکسانی قرارده که به تقدیرت راضی هستند.

به ما دردنیا وآخرت نیکی عطافرما.ما را از عذابِ جهنم محافظت فرما.

صحبت بیست وهفتم

ای جوان!

آنانکه در راهِ حقّند چنین گفته اند: “هرچیزی غیرازحقّ،پوسته است،بی اهمیّت است.”

دوستی واقعی دوستیِ حقّ است.قلبی که درآن ترس نباشد مانندِبوستانی است که درآن سبزه وجود

نداشته باشد،مانندگلّه ای است که چوپان نداشته باشد.هدفِ آنانکه در راهند واصل شدن به منزلِ

تقرّبِ حقّ عزّوجَلّ است.

مسافرتِ حقیقی،مسافرتِ قلبهاست.وصلتِ حقیقی،وصلتِ سِرهاست.

امّا چقدرصاحبِ علوم هستیدو امّا چه کم عمل دارید.بسیاری ازدانسته ها راحفظ کرده اید

(ازبَرکرده اید)بسیارقصّه هاهم برای بازگوکردن .امّا تمامی اینها نمی تواندشما را به انتهای راه

برساند.بسیاری ازچیزها رادرمغزتان نگاه داشته اید امّا حتّی به یک حرفِ آن عمل نمی کنید.

این وضعیّتی برعلیه شماست.گفتنِ اینکه شیخ من فلانی است و ازفلان جا درس گرفته ام،

چیزی نصیبِ شما نمیکند.آنچه راکه یادگرفته ای رابایدعمل کنی.شیخ ومرشدتنها یک دروازه

است.ایستادن درکنار دروازه و واردِ خانه نشدن آیا مناسب است؟مسأله واردِ خانه شدن است.

سختیِ قلب از سختیِ قلبش است.ازبی روح بودن چشمان است.ازآرزوهای طول و درازش است.

آنکه قلبش سخت است،خسیس است،ازبلاهای نازل شده شکایت میکند.صاحبِ چنین احوالی

فردی شاکی است.شخصی که قلبش سخت شده دلش به حالِ هیچکس نمی سوزد.از چشمانش

حتّی یک قطره اشک نمی ریزد،زیرا در دریای گناهان غوطه خورده،چشمانش رادوخته به

چیزهائی که ازآنِ او نیستند.حتّی درموردِ زکاتی که براو واجب شده خسّت بخرج می دهد.

نذورات وکفّاراتِ مربوط به خودش را بجا نمی آورد.حقّ تعالی به چنین انسانهائی فرموده است:

[ آیا وقتِ آن نرسیده که قلبِ مؤمنان به ذکرالله و حقّی که نازل شده احترام گذارند؟] (حدید-شانزده)

دربرابرِ حقّ تسلیم شوید،گریه کنید واز او عفوتان رابخواهید.هیچ وقت را ازدست ندهید.

همه چیز در دستانِ الله عزّوجَلّ است.آنکه بیدارمی کندآنکه میخواباند الله است.سرورمان حضرت

پیامبر(ص)  وقتی خطابِ حقّ عزّوجَلّ راشنید که [ ای پوشیده شده در لباس خود،بلندشو و انذارکن.]

(مدثّر-یک و دو) ازرختخواب بلندشده و دوید بسوی هشدار دادن به انسانها.

ابراهیم ادهم چنین گفته است :”شبی تاصبح با انواع دعاها به درگاهِ حقّ التماس و زاری کرده بودم.

ازطرفی هم گریه می کردم.نزدیک صبح خوابم برد.درخوابم الله عزّوجَلّ رادیدم به من چنین خطاب

فرمود :

[  ای ابراهیم ،به من چنین التماس کن :مرا ازکسانی قرارده که به تقدیرت راضی هستند،

به بلاهایت صبر می کنند.مرا از شکرگزارانِ نعماتت قرار ده .ازتو تمام نعماتت را میخواهم.به من

عافیت دائم عنایت فرما.مرا از ثابتان درعشقت قرار ده.]

وقتی بیدارشدم هنوز درحال تکراراین کلمات بودم.

آنانکه در راهِ حقّند از الله به جز الله چیزی نمی خواهند.آنان نه نعمات،بلکه نعمت دهنده را-

میخواهند.ایشان نعمات دنیارا تَرک کرده به سوی او میل نموده اند.آنان که در راهِ حقّ هستند

چنین می گویند: “  ما طالبِ رحمتیم و نه زحمت.” ای شخصی که ادّعا می کنی الله را دوست

داری،آیا شخصی که الله را دوست دارد تمامی شب را خُرّوپُف کرده می خوابد؟

ای عالمان، ای دانش آموزان، مقصد علم نیست،مقصد میوه و ثمره آن است.درخت بدون میوه

چه فایده ای دارد؟ثمره علم، عمل و اخلاص است.کتاب و سنّت دو وسیله ای هستند که به وسیله

آنها عمل کرده میشود.آیا هیچ فایده ای دارد وسیله ای که بکاربرده نشود؟

الله تعالی چنین فرموده اند : [  از الله پروا داشته باشید،الله  به شما می آموزد.  ] (بقره-دویست وهشتادو دو)

[  هرکه از الله پروا داشته باشد، برای او راهِ نجاتی پدیدار میسازد،وبه اوازجائی که هیچ امیدی

نداشته روزی می دهد. ]  (طلاق-دو و سه)

تقوی(پروا نمودن دربرابر الله) رکن و اساسِ تمامی نیکی هاست.

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند: [  صبر مانندِ سَراست برای بدن.  ]

  اعمال،تنها با صبر به کمال می رسند.مالِ دنیا را جمع نکن.صاحبِ زهدشو.خدمتکاران،پول،

شهرت،ثروت ومقام ،تمامی اینها هوس هائی پوچ است.بزودی ازتمامیِ اینها جدا خواهی شد.

درآن صورت بلافاصله به ربّت عزّوجَلّ بازگرد.جمع کردن چیزهائی که برای دیگران باقی خواهی

گذاشت  آیا کاری مطابق با عقل است؟چیزی که درقبر،شما را ازعذاب نجات خواهد داد اعمال -

صالح شماست. 

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند : 

[  زمانی که مؤمن به قبر نازل شد،صدقه بالای سرش، نماز درسمتِ راست و روزه درسمت

چپش می ایستد،صبرهم درپائین پایش می ایستد.عذاب از این چهارجهت قصدنزدیک شدن به

مؤمن می کند امّا اعمالِ نیکش مانع آن می شود. ]

ای مردم!

به شما توصیه می کنم به فقرابرسید.حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند :

[   فقیری که به درخانه تان می آید هدیه ایست که الله عزّوجَلّ برای شما فرستاده است.  ]

وای برشما، هدیه الله رابرمیگردانید.بزودی برای این مجازات خواهید شد.بزودی شماهم دروضعیّت

همان گدا قرار خواهیدگرفت که از دَر راندید.ازنعمات اصلی که ربّتان عزّوجَلّ به شما عنایت -

فرموده بی خبرید.ای اهل سود،برای بدست آوردن شهرت بدنبال رجال دولتی هستی و جدا نمیشوی.

درحالی که ثروتمندترین ثروتمندان،ربّ توست.چرا به درگاهِ پادشاهِ پادشاهان صورت نمی سائی؟

درخواستهای خودرا به اوعرض کن.اموالتان را برای الله جَلّ جَلاله خرج کنید.

[  آنچه راکه برای فقرا خرج کرده اید بیش ازآن را او به شما پرداخت خواهدنمود.  ] (سبأ-سی ونه)

صحبت بیست وهشتم

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:

[  جبرائیل(ع) به من چنین گفت : الله به بندگانش که به دیگر بندگانش مرحمت نمایند،مرحمت -

می فرماید.

به آنانکه بر روی زمین هستند مرحمت کنید تا آنانکه درآسمان هستند برشما مرحمت نمایند. ]

وای برتو، ادّعا می کنی که الله را می شناسی امّا به مخلوقاتِ او نرحمت نمی کنی.

آنکه عارف است برتمامی مخلوقات مرحمت می نماید.

[  به خانه ها از دَرب ها وارد شوید.  ]  (بقره- صدوهشتادونه)

مرشدانی که که عامل به علمشان هستند دروازه های حقّ عزّوجَلّ هستند.ایشان وارثان پیامبرند.

پزشک های دین هستند.دراین صورت به این انسانها خدمت کنید.نفس های جاهل و نادان خودرا 

تسلیم به اوامر و نواهی این مرشدان نمائید.روزی ها در دستِ الله عزّوجَلّ است.روزیِ بدنها،

روزی قلبها، روزی سِرها، همه اینها را از او و نه دیگری، طلب کنید. روزی بدنها،خوراکی ها

وآشامیدنی هاست.روزی قلبها توحید است.روزی سِرها،ذکراست.(ذکرخَفی).نفسهایتان راتربیت

کنید.به نفس هایتان دلسوزی کنید.با امربه نیکی ها و نهی از بدی ها به خلق مرحمت نمائید.

به خلق نصیحت کنید تا درحقّ ایشان مرحمت نموده و دلسوزی کرده باشید.مرحمت نمودن از

صفات مؤمنان است.قساوت و سختی قلب امّا از صفات کافران است.شما به زیارت کسانی

برویدکه ارتباطشان راباشما قطع نموده اند.شما عفوکنید کسانی راکه به شما ظلم نموده اند.

شایداگرچنین نمائیدارتباطتان با الله تعالی محکم تر میگردد.اجابت نمائید مؤذّن هائی را که شمارا به

نماز فرامیخوانند.اذان ایشان را اجابت کنید.اجابت کنید تا قلبهایتان تمیز گردند،به فلاح و نجات

برسید.شما به الله نزدیک شوید تا او به شما نزدیک گردد.

[  آیا جوابِ نیکی جز نیکی است؟  ]  (رحمن-شصت)

عملی راکه انجام می دهید،زیبا انجام دهید که صوابتان نیز به همان نسبت زیبا شود.

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند :

[  همانقدر که عمل انجام داده ای ، میتوانی دیندارشوی.  ]

[ شما با رهبرانی که لیاقتشان را دارید رهبری خواهیدشد.  ]

دنیا نسبت به آخرت زندان است.ازهمین روست که حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند:

[  دنیا زندان مؤمن است.  ]

اگرهزارسال هم درنعمات زندگی کرده شود بازهم نسبت به آخرت زندان است.آنکه عارف است،

آنکه عالم است قبل ازآخرت ،در دنیا پاسخ صوابش را خواهد دید.زیرا اوبه ربّش عزّوجَلّ نزدیک

گردانده شده.شخص عارف در این مقام آرزو میکندکه هیچ متولّد نشده بود.قیامت،بهشت،برخاستن

ازقبر، همه اینها را کارهای پرزحمت تلقّی می نماید.اودرچیزحتّی این نعمات میل به زهد دارد.

زیراآرزوی او دیدن ربّش است.اونه نعمت رابلکه نعمت دهنده را دوست دارد.اوآرزوی ورودبه

حضورِ ربّ عالمیان از دروازه سِر را دارد.

ای وای بخاطر چیزهائی که بر سراو می آید،برسرشخصی که ازدنیا کوچ میکند،قبل ازشناختن -

ربّش.  ای دوروها،چه زمان درازی است که شماها را صدا می زنم ،امّا شماگوش نمی کنید.

مراخواهیدشنیدامّا قدرت اجابت نخواهید داشت.تمامی آنچه شما برای آن ارزش قائلید، معده تان،

آرزوهای جنسی تان،و بدنهایتان و دنیایتان است.امّا همه اینها مُردار و ناپاک هستند.

گرسنگی،غذای الله بر روی زمین است.با آن معده های صدّیقان پُر می شود.ای کسانی که از فقر

می ترسید.فقیریِ واقعی، ترس ازفقیری است.ثروتمندی واقعی ،صاحب دینار و درهم شدن نیست.

ثروتمندی واقعی نزدیک شدن به الله است.

ای جوان، قیامت رادرخود زنده گردان،بر روی پاهای فکرت،قدم زنان به جهنم و بهشت واردشو.

وبا چشم ایمانت ببین درآنجا چه هست،چه نیست.اگرچنین کنی قیامت خودت را دیده ای.دربرابر

ربّت خواهی ایستاد و دفترت راخواهی خواند.دفتراعمالت رامشاهده خواهی کردو خواهی دید که

بدی هایت نیکی هایت رامی پوشاند.سپس توبرپل صراط می ایستی درحالیکه ناامید شده ای،امدادِ

الله عزّوجَلّ به تو می رسدوآتش جهنم خاموش می شود،تازمانی که جهنم به تو چنین خطاب مینماید:

« عبور کن ای مؤمن،نورتوآتشم را خاموش کرد.» مؤمن با تفکّرش در مورد اینها به علم یقین در-

این مسائل میرسد.

ای جوانان!

از این نعمتی که برای شما توضیح دادم صرفنظرنکنید.آنچه راکه گفتم،خودم شخصاً تجربه کردم -

و دیدم.اینها راکسانی که این راه را تعقیب نموده اند،نیز دیده اند.امّا عجله نکنید،نصیبتان شما را -

خواهدیافت.

حضرت پیامبر(ص)چنین فرموده اند :

[  هیچ نفسی تا زمانی که نعمتهای جدا شده برای او را به پایان نرساند،دنیا راترک نخواهد کرد،

دراینصورت ازخدا پروا نمائید .از الله طلبِ روزی زیبا نمائید.]

بایستید،حریص نشوید.بس کنید کوفتنِ درهای پادشاهان را. الله دری به روی تو بازمیکندکه هیچگاه

بسته نشود.آن، دَرِ سِرّ است.دَرِ باطنی است.این دری است که هیچگاه به عقلت نرسیده و در راهش

هیچ تلاش نکرده ای.مؤمن دَرِنفس وهَوی رامی بندد. روبه درگاهِ ربّش عزّوجَلّ می آورد.امّا در

راه رفتن به سوی آن درگاه با آفات و بلاهای بسیاری روبرو می گردد.سپس به نا امیدی و حیرت در

می افتد.خود را در بازوان گناهان رها می کند.سپس از همه اینها توبه می کند.چگونه وچرا را رَها

می کند.تسلیم حکم الله می شود.این تسلیمیّت نه بازبان بلکه باقلب است.دراین احوالات ناگهان چشم -

بازکرده  می بیند که تمامی آفات وبلاها رفع شده ،درگاه حق روبروی او بازدرانتظار ورود اوست.

زیراآفات جای خود را به نعمات، سختی ها وتنگدستی ها جای خودرا به فراخی، مریضی ها جای -

خودرا به سلامتی واگذارکرده اند.

[  هرکه از الله پروا نماید،برای او راهِ خروجی خلق می کند واورا از جائی که امید نداشته روزی -

میرساند.  ]  (طلاق-دو و سه)

بنده با شکربه نعمت،با صبر بر بلا،با اعتراف به گناهان،با سرزنش نفس، با پاهای قلبش به ربّش -

عزّوجَلّ واصل می گردد.با ادامه نیکیها باچنگ زدن به ریسمان توبه ،به درگاهِ ربّش عزّوجَلّ -

میرسد.وقتی به آنجا رسید چیزهائی می شنود که هیچ گوشی نشنیده،چیزهائی میبیند که هیچ چشمی

ندیده وبه نعماتی میرسد که به عقل هیچ بشری نرسیده.واقف به اسرار میشود.به مقام مشاهده نائل

میگردد.آیاوقتی عاشق به معشوق رسیده هیچ خستگی برای او باقی می ماند؟خوب آیا شما خواهانِ

آنچه گفتم هستید؟اشارت را اهل اشارت می فهمد.من به شما اشارت نمودم.

ای کسی که قلبش رابه عبادت نمی دهد،وضع توشبیه شتری است که با چشم بسته درحال گرداندن

سنگ آسیاست.شترفکرمیکند فرسخ فرسخ راه طی کرده.درحالیکه وقتی چشم بندش را بازکنند

میبیند همانجاست که بوده.

بیچاره تو،در نمازی که می خوانی،درروزه ای که میگیری، ذرّه ای اخلاص و توحیدوجود ندارد.

خوب چه امیدی برای فایده رساندن چنین عبادتی داری؟غیرازخستگی به دستت چه می رسد؟

نمازمیخوانی،روزه میگیری،امّا چشم قلبت بدنبال جیب های انسانها،خانه هایشان وبشقاب هایشان

است.این عبادتِ یک بت پرست است.از شرک ورزیدن صرفنظر کن.

ای دورو، ای متظاهر،ای کسی که صاحبِ حتّی یکی ازصفاتِ صدّیقین نیستی،حالت برای من

پنهان نیست.ادّعا می کنی که صمیمی هستی،امّا این کار با ادّعای خالی نمی شود.

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند :

[ شاید اگرادّعاهای انسانها واقعی بودیک جامعه ازدیگری طلب و ادّعای خون میکرد.امّا

اثباتِ ادّعا برگردن مدّعی است وسوگندخوردن هم برگردن انکارکننده.]

چقدرهم زیادحرف می زنی،امّا هیچکدام ازگفته هایت راعمل نمی کنی.عکس این را انجام بده.

اگرچنین کنی به هدف زده ای.زبان آنکسی که الله عزّوجَلّ رابشناسد، لال میشود.قلبش حرف میزند.

سِرّش زلال میشود،درجه اش رفیع میگردد.ای آتشِ قلبها، سرد وسلامت شو.ای قلبها برای روزی

حاضرباشید که زمین به حرکت درآید و کوهها مانند پنبه حلّاجی شده به اطراف پراکنده میشوند.

آنکه ربّانی است دراین روز سخت برپاهای ایمانش ثابت می ایستد.زیرا او صاحبِ توکّل است،

درحالِ دوست داشتن ربّش است.آن روز،صفت و سیرتِ زمین وآسمان تغییرمی کند.آن روز دنیا،

حکمت، عمل ها،زراعت وتکلیف به پایان میرسد.حیاتِ آخرت،رجوابِ اعمال،برداشتِ محصول،

آسایش درآن روزآغازمیشود.

ای اللهِ من ،درآن روز قلبها و قدم هایمان را ثابت گردان.

دردنیا وآخرت به ما نیکی عطافرما،مارا ازعذاب جهنم محافظت فرما.آمین.

صحبت بیست ونهم

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند: [به میان انسانها برویدواخلاق نیکو را به تماشاگذارید.زمانی

که وفات نمودید،به شما رحمت خواهندخواند،زمان زنده بودنتان هم به شما محبّت خواهند ورزید. ]

این وصیّت را خوب گوش کنید،تطبیق کنید.این کاربسیارساده وکوچک است امّا پاسخش بسیاربزرگ

است.از اخلاق نیکو چه چیزی نیکوتر میتواند باشد؟ زشت تر ازاخلاق زشت چه چیزی میتواندباشد؟

اخلاق زشت برای صاحبش خستگی وبرای دیگران آزارو اذیّت است.آنچه برای مؤمن لازم است،

زیبا نمودن اخلاقش است.قبل از تربیت ،نفس هیچ فرقی با نفسِ فرعون ندارد.خوش به حال آنکه

نفسش راشناخته وآن را اصلاح کند.مرگ را وپس از آن را به نفستان یادآوری کنید،اوتسلیم

شما خواهدشدواخلاقش نیکو خواهدشد.نفستان را بادست فکرتان نگاه دارید،به بهشت ببرید،

به جهنم ببرید،تاآنچه درآنجا هست راببیند.این گردش اورا به راه خواهدآورد،باعث خواهدشد

تا او به شما گردن نهد.قبل از تحقّق واقعی قیامت،شماخودتان قیامت خودتان رابرپاکنیدريا،در

روزقیامت عدّه ای خوشحال وعدّه ای محزون خواهندشد.عدّه ای عید برپا خواهندکرد،عدّه ای ماتم

خواهندگرفت.روز قیامت روز عیدِ صالحان است.

ای جوان!

شایداگر میخواهی واصل به ربّت عزّوجَلّ شوی ،تابع من شو.به یک لقمه ،به یک خرقه من راضی 

شو،به خدمت درآ.دربرابر حرفهایم نایست.اگرقصد تابعیّت  حرفهای مرا داری ، به ما بپیوند وگرنه 

زمانی که نمی خواهی مطابق حرفهای ما عمل کنی، پیوستنت به ما معنائی نخواهد داشت.این راه را

نمی توان با تابعیّت اکثرمردم ،باتابعیّت نفس،هَوی پیمود.مر تعقیب نما.ازگرسنگی وفقرنترس.زمانی

که من بچّه کوچکی بودم وتنها می ماندم،بعضی صداها میشنیدم،امّا صاحبان صداها را نمی دیدم.

صدابه من چنین می گفت: « ای کودکِ مبارک ،تو فرزند پرخیری هستی ودرآینده خیرهای بسیار

بزرگی  راخواهی دید.»  اطراف را جستجو میکردم تا ببینم صدا ازکجامی آید.امّا به شکلی -

نمیتوانستم منبع صدا را پیداکنم.خدا راشکردرتمامی دوره های زندگیم به خیرات بسیاری نائل شدم.

الله عزّوَجَلّ چنان بندگانی دارد که تا به چیزی بگویند -بشو-،آن چیزمیشود.امّا شما نمی توانیدآنهارا

بشناسید.وقتی آنهابه در خانه شما می آیند شما درخانه را بروی آنها می بندید.

وای برشما،شایداگرشما درهای خانه تان را بروی فقیران ببندید،الله هم درگاهِ خودرا بروی شما

میبندد.برای جلب توجّه انسانها سرکیسه هایتان راشُل نکنید.برای رضای الله کمک کنید،خِسّت نکنید.

الله تعالی چنین فرموده اند : [ شیطان شمارا ازفقیری می ترساند،به شما امر میکند کارهای زشت

انجام دهید.]  (بقره-دویست و هشتادو شش)

[  شما هرآنچه راکه بخاطر الله بدهید، الله چیزدیگری به جای آن به شما می بخشد. ] (سبأ-سی ونه)

وای برتو، ادّعای مسلمانی می کنی امّا دربرابر پیامبرمی ایستی.این سخن حضرت پیامبر(ص) را

هیچ نشنیدی که : [  تابع شوید،ازسَرِ خود چیزهای تازه درست نکنید.] 

درسخن دیگری هم ایشان (ص) چنین فرموده اند : [ شما را پاک وپاکیزه رها نمودم...]

امّا تو با مخالفت نمودن با او،تابع او بودن را ادّعا می کنی و به آن پاکیزگی خلل وارد میسازی.

درتو خیری نمی بینم.خواه قبول کن ،خواه قبول نکن.

الله تعالی چنین فرموده اند : [  بگوکه حقّ از ربّ شماست.بعداز این هرکه خواست ایمان آورد

و هرکه نخواست انکارکند.  ]  (کهف-بیست ونه)

ازسخنِ بُرَنده من ، تنها شخصِ دورو و دجّال فرار می کند.آنکس فرار می کند که تابع نفسش

شده وسوار بر هوایش شده .ازحرفِ من مخالفت کننده با کتابِ الله و فرمایش پیامبر می گریزد.

ای جوان!

گوش کن، بدون تهمت و با قلبت بنگر.سپس ببین چه عجائبی خواهی دید.چگونه و چرا را رها کن.

به خدمتِ صالحان درآ.قلبت را از بدعت تمیزکن.اعتقادِ آنانکه در راهِ حقّند مانند اعتقادِ پیامبران است

ایشان درتمامی دعواها به دوشاهد عادل مرجعه می کنند : کتابِ الله و سنّتِ پیامبر(ص)

ای جوانان!

به خودتان ظلم نکنید به دیگران هم ظلم نکنید.زیرا ظلم،کشورهارا خراب می کند.قلبها را سیاه -

میکند.روزی را کم می کند.ظلم نکنیدزیرا قیامتی درانتظارما وجود دارد...وهرآنچه که درآینده

خواهدآمد،نزدیک است.خالقی هست که ما را درحضورخود نگاه داشته حساب خواهدپرسید.

ازشما درمقابل نصیحت هایم اجرت هم نمی خواهم.به ربانزدیک نشوید.شایداگربه آن نزدیک شوید

به ربّتان اعلان جنگ داده اید.اگرپول ربا رابخورید، الله برکت پولهائی که کسب کرده اید را -

برمی دارد.اگریک دینارقرض داده اید یک دینار پس بگیرید.دو برابرآنچه را داده اید طلب نکنید

وگرنه این ربا خواهدشد.اگربه فقیری قرض داده وآن قرض را به او ببخشید،آن فقیر را دومرتبه

خوشحال خواهیدکرد.یک بار زمانی که به او می دهید وباردیگروقتی قرض او را می بخشید

اورا خوشحال می کنید.و این چیزکوچکی نیست.هیچ گدائی را دست خالی رد نکنید.به دستتان هر

چه آمد به او بدهید.پول کم، یا چیزی اندک، بهتراز محروم کردن است.

هرکسی که مُرده ،قیامتِ خودش را تجربه کرده است.هرچیزی رابر لَهِ او یا علیهِ او بوده رادیده 

است.هرچیزی پایانی دارد.تمامی اینها برضدّشان قائمند.یکی آمده ،دیگری می رود.درنهایت هم

مرگ هست.برای آنکسی که عارف و مؤمن است،زمانی که چشم سَرَش بسته شد چشم قلبش باز

میشود.وقتی هم که چشم قلبش بسته شد چشم سِرّش باز می شود.تصرّف اورا در بندگانش میبیند.

آنکه عاقل است عاقبت و نهایت را نگاه می کند.به ظاهردنیا و زینتِ آن فریب نخوررید.قبلاً شما 

وبعدهم دنیا هلاک خواهد شد.به دلیل آفتی که ربّتان به شما می دهد،ازصحبتش فرار نکنید.

اوصلاح و مصلحت شما را ازشما بهترمی داند.ازیکی ازسروران پیشروپرسیده شد:

“  پس ازبلائی که برسرت آمد وضعت چطور است؟ “ او چنین جواب داد : “ از من مرا نپرسید

،بلا را بپرسید. “ دربرابر ربّتان عزّوجَلّ درخودتان ،صبرکنید.اوبزودی بلایتان رادفع خواهدکرد.

درجات تان درنزد خودش را مرتفع خواهدنمود.نه از نفستان بلکه از حامیان ربّتان باشید.با

صادقان  همراه باشید.ای اللهِ من ، کارهای مارا برایمان آسان کن.برما درهای برکت رابازکن.

ایمانی که مریضی، فقر،و اهداف دنیوی را ازمیان بردارد،ایمان واقعی نیست.ایمانِ واقعی ایمانی

است که در زمانِ بلا و مصیبت خود را نشان دهد.ربّتان عزّوجَلّ ازآنچه انجام می دهید خبردار -

میشود.ای پادشاهان ،              ای عوام، ای خواص،ای ثروتمندان، ای فقیران ،ای کسانی که

تنها زندگی می کنید، ای کسانی که درمیان انسانها زندگی می کنید،هرکجاباشید الله به همراه شماست

ای اللهِ من، عیوبِ ما را بپوشان ،مارا عفوکن. آمین.

از نگاهِ الله حیا کنید.اگرازچشم ایمان نگاه کنید،می فهمید که الله ازشش جهت شما را احاطه نموده و

شما را می بیند.بعنوان پند برای شما همین کافیست.شایداگرباگوش قلبتان گوش کنید،پند بپذیرید،

این گفته هایم برای ترسیدن شما از ربّتان کافیست.فراموش نکنید که فرشتگانِ کاتب شما را مرتّباً

تحت نظردارند  و تمامی هرآنچه انجام می دهید را ضبط می کنند.

بلاهائی که بر سرت می آید، برای بازگشتنت به ربّت است.با تمام قلبت به ربّت بازگرد، ببین به

چه چیزبزرگی خواهی رسید،عجله نکن، به ربّت نگو خسیس،نگو که احسان نمی کند. نگو به من-

جواب نمی دهد.او در حالِ امتحان توست، ببینیم آیا دربرابر درگاهش به ایستادن ادامه می دهی یا -

درگاهِ او راتَرک می کنی.او در پیِ افشا نمودن این است.ببینیم آیا ازحکم ربّت راضی خواهی بود؟

آیا تسلیم خواهی شد؟یا شکایت خواهی کرد؟ اوبرای روشن کردن همه اینهاست که بلاها را به تو

میدهد.ای جاهلان، شما دَرِثروتمندی راترک کرده، خواهانِ دَرِ فقرشُدید.درگاهِ قادر مطلق را رها

کرده، درهای عاجزان را زدید.

ای جاهلان حقّ، او بزودی شما را درحضورِ خودجمع خواهدکرد.اوچنین می فرماید : 

[  این است روزِ حکم ، شما را و پیش از شما را بک جا جمع کردم.اگرحیله ای می توانید انجام

دهید، آن حیله را انجام دهید. ]  (مرسلات سی و هشت و سی و نه)

روز قیامت حقّ تعالی تمامی مکلّف ها را درجائی خارج ازاینجا،جائی که برآن خونی نریخته باشد

جمع خواهدکرد.هیچ شکّی دراین نیست.الله عزّوجَلّ چنین فرموده است :

[  وآن قیامت، یقیناً خواهدآمد،درآن شکّی نیست.والله آنان راکه درقبور هستندرا زنده خواهدکرد.]

(حج- هفت)

روزِ قیامت،روز حسرت ،پشیمانی،یادآوری،عدالت،شهادت،قصاص،شادی،حزن،ترس،امنیت،

نعمت و عذاب است.آن روز روزییت که چهذه مؤمنان درآن روز می خندد.

ای اللهِ من، ازشَرّ امروز به تو پناه می بریم.ازتو خیرآن روز را می خواهیم.به ما در دنیا و آخرت

نیکی عطافرما.ما را از عذاب جهنم محاف

 صحبت سی ام

عبادت ،تَرکِ عادات است.شریعت برای ازمیان برداشتن عادات،ومحوکردن هرآنچه سبب عادت -

شده، آمده است.پس به شریعت ربّتان به محکمی بچسبید.عاداتی راکه به آن عادت کرده ایدرا رها -

کنید.تابع شریعت شوید.عالِم در سوی عبادت، امّا جاهل در طرف عادت قرار میگیرد.

خوتان را،فرزندانتان را،خانواده تان را عادت دهید به عمل خیر و ادامه آن.قلبهایتان رابه زهد عادت

دهید.آن را که ازشما گدائی می کند را نا امید نکنید،که الله آرزوهای شما را بجا آورد.وقتی شما

هدیه الله راپس می زنید.اوچگونه میتواند دعاهای شما را قبول کند؟

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند :  [  گدا هدیه ایست که الله به دَرِ خانه بنده اش می فرستد.]

ادّعا  میکنی که مؤمن هستی،امّا ازسه همسایه اطرافت خبرنداری.بزودی اموالت از دستت گرفته

خواهدشد.دنیائی راکه بسیار دوست داشتی بزودی تو را تَرک خواهدکرد.زاهدها،دنیا راتنها

وتنها بامعرفت وتجربه زندگی شناخته اند.مکیدن از سینه های دنیائی که گذرا و فریبنده است

را رها کنید.آخر رها کنید درآغوش او خوابیدن را.شیرینی گذرای او شما را فریب ندهد.

خوراکی او زهرآگین است.مرگ آوراست.دنیا جائی نیست که بتوان بطور دائمی درآن اقامت

کرد.دیگرحرف پیامبر(ص) را تصدیق کن که :

[  ربّتان ،خلقت را،رزق و اَجَل را تعیین نموده است.قلم ازلی آنچه را که تا روزقیامت واقع

خواهدشد رانوشته و مرکّب قلم هم خشک شده است. ]

این سخن ایشان را هم فراموش نکن که :

[  زمانی که الله قلم را آفرید به آن امر فرمود بنویس.قلم پرسید چه بنویسم.الله فرمود :

حکم درمورد مخلوقاتم تا روز قیامت را بنویس.  ]

ای جوان! 

شاید اگر مرگ رابیادآوری نفست نمی تواند برتوغالب شود.درحالیکه توبا یادآوری مرگ -

نمی خواهی نفست را محزون و افسرده کنی.مبادا فریب نفست رابخوری.تورا به آتش میکشاند.

وتو متوجّه نخواهی شد.ای پرستش کننده نفس ،تورا می بینم درحالیکه پیوندت رابا حضرت

پیامبر(ص) بریده ای.شایداگرنفست راطوری که صالحان می بینند ببینی به شدّت برعلیه-

نفست برمی خاستی.دیگرازخوابِ عمیقت بیدارشو.چشمانت رابازکن.دوستان الله نفسهایشان

راتابع امتحانهای سخت و سختی های شدید گرفته اند.وقتی هم چنین شده دنیا وآخرت به

خدمت ایشان درآمده.ای کسانی که سخنانم راگوش می کنید.شایداگربه سخنانم عمل نکنید

آنها در روزقیامت برعلیه شما دلیل خواهد شد.شایداگر به سخنانم عمل کنیدبه خیرات بزرگ

خواهید رسید.چقدرهم زیاد درمجالس معصیت وگناه می نشینید.ازاین بلافاصله توبه کنید.

ای اللهِ من،به ما بیداریِ بیداران را نصیب فرما.ما را از دامهای فاجران نجات بخش.

ازقلبهایتان اضداد و شریک ها را خارج کنید.الله شریک قبول نمی کند.مخصوصاً درپاک-

نمودن قلبهایتان که خانه اوست اهتمام کنید.حضرت حسن (ع) و حضرت حسین (ع) 

درنزد حضرت پیامبر(ص) مشغول بازی بودند.هردو هنوز کودک بودند.حضرت -

پیامبر(ص) از این بازی ایشان بشدّت مسرور شده با تمام وجود به ایشان متوجّه شد..

از این روحضرت جبرائیل(ع) به حضورحضرت پیامبر(ص) آمده چنین فرمود:

چنین مکن.با تمام وجودت به ایشان توجه نکن.]

جبرائیل (ع) ازحضرت پیامبر(ص) میخواست که هردو ازقلب حضرت پیامبر(ص) خارج

شوند.حضرت پیامبر(ص) حضرت عایشه رانیزبسیاردوست داشتند.جبرائیل (ع)آمده

همان فرمایش را تکرار نمود.همه آنچه که برسَرِ حضرت یعقوب آمد به دلیل علاقه شدیدی

بود که به پسرش حضرت یوسف داشت.

ای امان، اخلاص را از دست ندهید.برای الله نماز بخوانید و روزه بگیرید.در دنیا نه بخاطر

خودتان و فانیها،بلکه بخاطر الله زندگی کنید.به اعمال صالح وخالص تنها می توانید با آرزوهای

کوتاه مدّت برسید.آرزوهای دراز وحرصِ دنیا راتَرک کنید.آرزوهای کوتاه راتنها می توانیدبازیارت

قبورویاآوری مرگ بدست آورید.برسَرِ قبرهابنشینید وبه نفستان چنین خطاب کنید :

«  آنانکه اینجا خوابیده اند نیزمانند تو می خوردند و می آشامیدند.ازدواج کرده ،لباس می پوشیدند.

گردش و تفریح می کردند.امّا نگاه کن حالا حالشان چطور است.تمامی آنچه که انجام می داده اند

آیا حالا سودی برایشان می تواندداشته باشد؟برای ایشان الآن تنها اعمال صالحشان باقی مانده است»

وای برتو،با الله عزّوجَلّ جَرّوبحث نکن.ساکت شو.با ادب باش.بفهم که کی هستی.ارزش خودت را

بفهم.فراموش نکن یک بنده هستی.بنده ،هیچ تصرّفی در ذاتِ خود نمی تواند داشته باشد.بنده ،همه

چیزرا باید به اراده سَروَرَش رها کند.در دل آنان که بنده الله شده اند ذرّه ای ازفانی هاباقی نمانده

است.حقّ تعالی ایشان راکاملاً اجابت نموده است.وقتی که ایشان بترسند،الله ترسِ ایشان را زائل

می فرماید.حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند: 

[  هرکه به دانسته هایش عمل کرده باآنها مطابقت نمایددرعالمِ ملکوت به نامِ-بزرگ- خوانده میشود]

درمورد مسائلی که برلَه وعلیه شماست فکرکنید.به خوراکی هایتان،آشامیدنی هایتان،ازدواجتتان

وحرکاتتان دقّت کنید.

ای جوان!

آنچه به همراه داری را مخفی کن.پیش بینی کن که سِرّت رانه تو بلکه کسی که با او آن سِررادر

میان میگذاری افشاخواهدکرد.ازمیان صالحان چنان کسانی هستند که هنگامی که درخلوتشان با

ادب نشسته ،گردن خم کرده و درحال ذکرربّ عزّوجلّ میباشند،انسانهای صالح ،جن هاوفرشتگان

به نزدشان آمده و چنین میگویند : «الله به تو سلامتی دَهاد.نعمت ذکر و اُنسیتت رابیفزایاد،ای شخص

صالح ، ای شخصی که به الله نزدیک هستی. »

همین ذوات صالح وقتی به بیمارستانِ دنیا برمیگردند،شروع به مداوای بیماریهای معنوی انسانها

می نمایند.آنانکه دراین راهند،سِرهای داخل قلبشان را مخفی نگاه میدارند،معرفت و علم هایشان را

مخفی می کنند.دَرهای قلب ایشان به خانه تقرّب به الله عزّوجَلّ بازشده است.کمک حقّ مانند عصای

حضرت موسی(ع) همیشه درکنار واصلان به حقّ بوده ،هیچگاه جدانمیشود.

این کار درآغاز با این حرف آغازمیشود : « لااله الاالله  ،محمّد رسول الله(ص)عبده و رسوله»

در نهایت راه هم ،ندیدن فرقی میان مدح و ناسزا و میان خیرو شر وجود دارد.برداشتن دوّمین قدم

برای کسی که قدم اوّل رابرنداشته چگونه می تواند اندیشیده گردد؟

اعمال ،با نتایج نهائی آنها شناخته میشوند.(مشخّص میشوند) 

سخن « لااله الالله محمّدرسول الله(ص)» یک دارو است.خوب،صمیمیّتِ توراچگونه خواهیم فهمید؟

اهلِ توحید ازسیطان واز سلطان،دوری می کند.او قلباً با ربّش همراه است.چشم قلبش بازاست.

او از پنجره، اتّفاقات را نظاره میکند.او نه دعا کننده و نه نفرین کننده ای دارد.اوبا خواست ربّش

است که به کسی دعا یا نفرین می کند.اهل توحید کسانی هستند که حقّ تعالی با فرمایش:

[  ایشان با امرالله درمورد ایشان مخالفت نمی کنند،هرآنچه راهم که امرشده،بجا می آورند. ]،-

ایشان را در زمره فرشتگان داخل فرموده است. 

ای اللهِ من،مارا ازکسانی قرارده که صمیمی هستند.به ما در دنیا وآخرت نیکی عطافرما.

مارا ازعذاب جهنم محافظت فرما.آمین

صحبت سی و یکم

حضرت پیامبر(ص)دریک حدیث شریفشان چنین فرموده اند :

[ وای برحال شخصی که خانواده اش رادروضعی خوب رهاکرده،وباوضعیّت بدی بسوی الله برود.]

بسیاری ازشماراشبیه شخصی تصوّر میکنم که درحدیث شریف آمده است.کاروبارتان جمع کردن -

پول است بدون نگاه کردن به اینکه آیا این پول  حلال است یا حرام.ای بجا گذارندگان میراث ،

حالا به این حدیث گوش کنید :

[  برای خانواده تان مال حرام به ارث نگذارید.چنین نکنیدوخودرادچارعذاب نکنید. ]

دورو فرزندش را به پولی که به ارث گذاشته ،امانت می کند.امّا مؤمن اولادش را به الله عزّوجَلّ

تسلیم می کند.به تجربه ثابت شده که درپایان ،کسی که اولادوفرزندانش رابه پول واگذارکرده،در-

نهایت فرزندانش به فقردچار میشوند.برکت اموالشان را نتوانسته اند ببینند.

ای جوان!

درتمامی تصرّفات ،مراجعه به کتاب و سنّت رسول الله(ص) نما.فتوای این دورابگیر.

حضرت پیامبر(ص) به برخی این توصیه رافرموده اند:

[  حتّی اگر فتوای مفتی ها به گوشَت برسد، توباز به فتوای وجدانت گوش بسپار.  ]

ای جوان!

اگرمی خواهی باصاحب مُلک صحبت کنی به مُلک تمایلی نداشته باش.

الله درحقّ هرکس که خیری مرادفرماید،اورادرحضورخویش برپاهای قلبش نگاه میدارد.به او دو بال

می دهد و او درآسمان علم الله-با آن دوبال-پروازمیکند.بنده تا زمانی که در دنیا زندگی می کند ترس

بدنبالش می آید.زیرا دنیا متغیّراست،در آن استواری نیست.امّا آخرت باقی است،با استقرار است.

ای جماعت، اگرشما ربّتان عزّوجَلّ را دوست داشته باشید،اوشمارامحبوبِ مخلوقاتش می گرداند.

الله تعالی به حضرت داود(ع) چنین وحی فرموده اند :

[   ای داود مرا محبوبِ مخلوقاتم گردان .   ]

اوامرو نواهی الله،فرموده هائی است برای اینکه آشکارسازدچه کسی اطاعتکاروچه کسی عاصی -

است.در زمانهای قدیم تعداد افراد بااخلاص بسیارکم بود.امّا حالا ازکم هم بسیارکمترهستند.

الله جَلّ جلاله اگر بلا بدهد،مؤمن بازهم اورا دوست دارد.اگرالله ،خوراکی،آشامیدنی،پوشاک،

وسلامتش راهم کم کند مؤمن بازهم ربّش رادوست دارد وازدرگاه اولحظه ای جدا نمی شود،

زیراهدف مؤمن نعمت نیست بلکه کسب رضای بخشنده نعمات است.آنکه صادق و صمیمی است

ازراهی که شروع کرده برنمی گردد.بلاها اورا ازپا نمی اندازد.آنکه صادق وصمیمی است،

ازراهی که واردش شده بازنمیگردد.بلاها او را ازپا نمی اندازد.آنکه اعتقادِتوحیدش قوی است،

مؤمنی که صاحب توکّل بوده از راه حقّ عزّوجلّ بازنمیگردد.شماها ،خودتان،شهوت ولذّاتتان را

دوست دارید، ونه حقّ را ...دراین حالی که دارید وصول به فلاح برای شما ممکن نیست،-

دیدنِ روی ربّتان عزّوجَلّ ممکن نیست.چقدر هم وابسته اید به خوردن، نوشیدن،پوشیدن.حتّی در

مساجد که خانه های خداست درمیان خودتان از این چیزها سخن می گوئید.چقدرهم ازگرسنگی

وفقرمی ترسید.شایداگردراین مواردصاحب اطّلاع یقینی شده بودید،دراین خصوص اصلاً فکر

نمی کردید،نگران نمی شدید.همراهِ ربّتان عزّوجَلّ شویدوتسلیم اراده اوگردید.اگرشماراگرسنه رها

کند،صبرکنید.اگرسیرکندشکرکنید.اوآنچه به مصلحت شماست رابهترمی داند.

مابین ملتزم و مقام ابراهیم(در بیت الله الحرام) ؛هفتادپیامبردر خفتن هستند که از گرسنگی وفات

نموده اند.خوب آیا ایشان درمملکتشان در زمانی که زنده بوده اند آیاخوراکی نیافته اند؟البتّه که خیر.

ایشان بخاطرتسلیم بودنشان به اراده حقّ دراین خصوص از گرسنگی مُرده اند.الله چنان بندگانی 

داردکه در ذاتِ الهی ازخودی خودگذشته وبه اوتسلیم شده اند.نه زنده ماندن و نه مُردن را آرزو

می کنند.اراده خودشان راکشته اند.ایشان انسانهائی بسیار نادرند.

ای مردم!

شایداگرحقّ را دوست ندارید لااقل خدمت به کسانی کنید که او را دوست دارند.محبّت دونوع است

نخست آن است که حقّ برگزیده .اگرحقّ تعالی بانظرمحبّت به شخصی نگاه کند تمامی مخلوقات

باهمان چشم اورا نگاه کرده او رادوست می دارند.اورا به دنیا وآخرت ترجیح میدهد.آنانکه دوست

دارند،حرام را،شبهات را، و مباح ها را ترک کرده و حلال راهم به نهایت کم می کنند...نه شبهای

ایشان شب است ونه روزهای ایشان روز است.دوست داران چنین ندا کرده اند :

« ای ربّمان،غیرتو هرچه بود راتَرک کردیم.برای اینکه راضی شوی با عجله به سوی توآمدیم.»

حالا به من بگوئید شما صاحب کدامیک از این دو محبّت هستید؟ شیخ حَمّاد(ر.ع) چنین گفته :

« به آنکه قدرخود رانمی شناسد ،قدرش را به او می فهمانند. »

ای اللهِ من ، ما را از زمره جاهلان قرار مده.ما را ازکسانی قرار ده که تورا می شناسند.

صحبت سی و دوّم

چقدرهم ایمان به توحیدتان ضعیف است،رضایتان به حقّ چقدرهم کم است.الله را رهاکرده وبرای

خودبسیاری ربّ ها برگزیده اید.به ربّتان عزّوجَلّ بازگردید.غیراز درگاهِ اوهردری برویتان بسته

است.زمانی که همه خواب هستند پا شده وضوبگیرید،پیشانیتان رابرزمین گذاشته توبه کنید.هرچه

می خواهید از اوبخواهید.ربّ شما الله است.به سبب آفات از او مگریزید.گناهانِ مؤمنان بوسیله

مصیبت ها وآفتهائی که برسرشان میآید، کفّاره می یابد.امّا عوام مجازات می شوند برای ایشان

کفّاره ای برای گناهان موجود نیست.

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند :

[  ما پیامبران ازنظربلا وامتحان پیشاپیش انسانها قرار داریم.  ]

مؤمن درصورت دیدن بلا، برآن صبرمی کندوآن را ازخلق پنهان می کند.به ایشان شکایت نمی کند

ازهمین روست که حضرت پیامبر(ص) درحقّ ایشان چنین فرموده اند :

[  مژده باد بر مؤمنانی که خنده روهستند،امّا حزن وغصّه ای که درقلبشان است رابه انسانها

نشان نمی دهند.  ]

مؤمنان خزانه های عالمِ درونی شان رامخفی می نمایند.حزن ،ابری پُرباراست که به قلبها حکمت

وسِرّ می باراند.درآن صورت چرادربرابرشکستگی قلبتان وحزنِ آن صبرنمی کنید؟

الله عزّوجَلّ دریک فرمایش خود چنین فرموده اند :

[  من درکنارکسانی هستم که قلبهایشان بخاطر من می شکند.  ]

حضرت پیامبر(ص) مداوماً در حال حزن بوده ومحزون می بودند.دائماً درحال تفکّر بودند.

آنانکه در راهند،احوال پیامبران رابرخود حمل می کنند.دوستان الله ،اَبدال،شماره شان آشکار

است.نه کم می شود ونه زیاد.بعضی از ایشان دراوّل عمرشان آشکارمی نمایندکه دوستانِ الله

هستند.وَلی بودن،و دوستِ الله بودن،شخص رابی گناه نمی سازد...

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند: 

[  زمانی که یک دوستِ الله یا وَلی از بندگانش عصیان نموده گناه انجام می دهد فرشتگان

می خندندو به هم چنین می گویند: ببینید دوستِ الله راکه چطورعصیان می کند.]

زیراایشان باید بدانند که این انسان عاصی چندروزی بعد توبه کارشده درمیان بندگان وَلی

وارد خواهدشد. ای دورو، فهمیدن معنای این حرف برای تو ممکن نیست.خارج شواز اینجا،

تودشمن الله هستی،دشمن پیامبران و اولیاء هستی.اگرحِلم وحیا نبود خودم پائین آمده،تو راخودم

بیرون می انداختم.تودریک هوس پوچ هستی.ای نادان،این نادانیت را رها کن،درتحصیل علم 

بکوش واعمالت رابا اخلاص انجام ده.شخصی که خودرابرتر ازخلق میبیند نادان است.

خودپسند نادان است.آنکه کار نیکش را بر روی سَر میگیرد جاهل است.تواضع و افتادگی

از رحمن ،امّا کبرازشیطان است.اوّلین موجدِ کبرابلیس است.ازهمین رواوّلین کسی 

که لعنت شده هم اوست.ازنشانه های اینکه تواضع درجه ای متعالی است این آیه شریفه است:

[  ای ایمان آورندگان ،ازشماهرکس که ازدینش برگشت(بداند که)الله بزودی اجتماعی خواهد

آوردکه او آنها را دوست خواهد داشت وایشان هم او رادوست خواهند داشت.دربرابر مؤمنان

متواضع،دربرابر کافران با شرف و شدّت هستند.  ]    (مائده-پنجاه و چهار)

ای جوان!

تو احوال دوستان خدا را نمی توانی بشناسی،به سخنان ایشان نمی آوری .زیرابدلیل قرارداشتن

درکناراکثریّت مردم ،نمی توانی اینها را درک کنی.به تو توصیه ام این است:

به صحبتِ عالمانی که به علم خود عمل نمی کنند واردنشو.هرکه الله رانشناسدازعوام است،و-

نمی تواند ازعادّی بودن نجات یابد.هرکه ازالله نترسدواورا ترجیح ندهدازعوام است.تلاش نکنید

برای اثبات صمیمیّت خودبرای من دلیل بیاورید.آنکه اینسوی دَروآنسوی دَر است برای من یکیست

آنچه درقلبتان است بطورذاتی درصورتتان منعکس میشود.

شأن او که مرا با حضور درمیان شما امتحان میکند متعالی است.خدا راشکر.من نه باحرف

بلکه با اشارت ارشادشدم.دیدن دوروها و مشرکها ونگاه کردن به ایشان به من عذابِ بزرگی

می دهد.

ای جوان!

حتّی شخصی که تازه وارد راهِ ایمان شده نیز دیدن ایشان رانمی تواند تحمّل نماید.زیرادرآغاز

ایمان،ضعیف است.رفته رفته قوی شده ودرنهایت قدرتش به اوج می رسد.بعضی ازعلما

چنین گفته اند: « بر روی انسان دورو تنها،شخص عارف میتواند تبسّم نماید.»

شخص عارف به شخص مقابلش با علم وچهره زیبانزدیک شده واو رابخود جلب می نماید.

حضرت عیسی(ع) وحضرت یحیی(ع) روزها الله راتسبیح نموده و وقتی شب شد جدا می شدند.

حضرت عیسی به محلّه ای که کافران وفاسقان درآن بودندرفته و برای ایشان وعظ می نمود.

امّا حضرت یحیی به سمتی می رفت که مؤمنان درآنجا بودند.زیرا حال هرکدام مناسب بارفتن

به جائی متفاوت ازهم بود.

وای برتو!

زمانی که هنوز مسلمانیت به کمال نرسیده چگونه اقدام به نصیحت نمودن انسانها مینمائی؟

بیا پائین! اوّل یادبگیر،پخته شو،بعدبرو بالای آن منبر.

ای مردم! ای همه مخلوقات!

من اگر ذرّه ای هم ازدنیانداشته باشم،بازهم ثروتمندم.زیرامقصودِ من الله است.

ای مردم!

خانواده تان وفرزندانتان را با ادب نیکو تربیت کنید.به ایشان یادبدهید که الله راعبادت کنند.درمورد

روزی،ربّتان را تحت تهمت قرار ندهید.ازتنگی رزقتان شکایت نکنید.بسیاری ازشمارا میبینم در-

حالیکه درتربیت فرزندانتان اهمال نموده اید.فقط باخوراکی هاوآشامیدنی های آنها مشغولید،درحالی

که اگرخیلی بیشترصرفِ تربیت ایشان می کردید،این برای شما بهتربود.

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند :

[  همه شما چوپانید وهمه شما ازکسانی که تحت امر شما هستند مسئول هستید.  ]

پدر درمورد خانومش و فرزندانش به سئوال کشیده خواهدشد.سرپرست دولت هم ازکلّ خلق و

هموطنانش مسئول است.تلاش کنید که ظلم نکنید.تلاش کنید که حقّ رابه صاحبان حقّ بازگردانید.

همدیگر رالعنت نکنید، بعضی تان بعضی دیگر را حقیر نبینید...عیوب انسانها رابه روی ایشان

نگوئید.بگذارید قصور هرکس درسِترالهی بماند.

تنها امر به نیکی کنید وازبدی دورگردانید.اگرشماعیوب دیگران رابپوشانید؛الله هم عیوب شما را

میپوشاند.حضرت پیامبر(ص) پوشیدن عیوب انسانها رادوست داشتند.

[  مرزهائی راکه الله فرض نموده رابا تَرکِ شُبهات محافظت نمائید.  ] فرمایش رسول اکرم(ص)

است. ای جوان، اگرنیکی بدون توقّع جبران باشد مقبول خواهد افتاد.ای کسانی که با ترازو وزن

می کنید،کم ندهید،حتّی مقداری اضافه بدهید که الله هم صوابتان را افزایش دهد.حضرت پیامبرص

وقتی می خواستند یک درهم قرض خودرا ادا نمایند مقداری هم بیشترپرداخت نموده بودند.

ای مردم!

باقلبتان درنزد خدا و با قالبتان درکنار انسانها باشید.آنکه روزی می دهد الله است.هرآنچه غیر

الله است رزق است.ثروتمند الله است.غیر ازاوهمه فقیرومحتاجند.با تمامِ معنا تسلیم الله شوید.

به معنای واقعی ایمان داشته باشید.به فرموده های ربّتان عزّوجَلّ گوش بسپارید.

حضرت پیامبر(ص) چنین فرموده اند :

[  آنچه راکه مزّه دهانتان را ازبین میبردرا بسیار یاد کنید.  ]یادآوری مرگ نفس های مریض را

به شفا می رساند.وای برشما،تا زمانی که اثری درقلبتان ازایمان ،ازتوحید،ازاخلاق،ازمعرفت

نیست چگونه جان خواهید داد؟ وای برشما! چه کسانی هستید شما؟چگونه جرأت می کنیدبه ربّتان

اعتراض کنید؟با اعتراض بدون تردید نمی توانید به ربّتان نزدیک شوید.درآن حال اعتراض را-

رها کنید.ای کسانی که قلبهایشان راگم کرده اند،ای کسانی که ایمانشان ضعیف است، گفته هایم

را پشت گوش نیندازید.

ای اللهِ من، ما را همراهِ کسانی که دوست داری قرار ده.مارا از کسانی که دوستن نداری دور-

گردان.به ما در دنیا و آخرت نیکی عطافرما.ما را از عذاب جهنم حفظ فرما.آمین.

صحبت سی و سوّم

یکی از ذاتهای صالح چنین گفته است: «منافق چهل سال بریک منوال می ماند،امّا صادق هر

روز چهل حال عوض می کند. »

منافق در راستای نفس خود،طبیعت خود،شیطان خود،دنیای خودوآرزوهای خود حرکت می کند.

درخدمت آنها قرار می گیرد.ازجهت آنها خارج نشده وبا آنها مخالفت نمی کند.تمامِ فکراوخوردن

،آشامیدن ،پوشیدن ،ازدواج کردن و جماع نمودن است.بدست آوردن اینها ازکدام راه باشد برای

اوفرقی نمی کند.هیچ اهمیّتی نمی دهد ازچه راهی بدست می آورد.اونفس خود و دنیای خویش را

خدمت می کند،درحالیکه دینش راتخریب کرده و می میراند.مخلوقات را راضی می کندامّا خالق

را به غضب می آورد.تا زمانیکه به نفاق خودادامه دهد قلبش سخت و تاریک میشود.حرکت -

نمی تواند نماید.ازنصیحت عبرت نمی گیرد.هشدارها رابه خاطرنمی آورد.بی تردیدکه او دریک

حالش چهل سال ادامه می دهد.امّا صدّیق دریک روز چهل دفعه تغییرحال میکند.زیرا اودرجهت

خواستِ الله جَلّ جلاله که قلبها را از حالی به حال دیگرتغییرمیدهد،حرکت میکند.اودر دریای -

قدرت جناب حقّ یک غوّاص است.یک موج اورا به بالا می بردویک موج دیگراورابه پائین

میکشاند.اومانند پَری دربیابان بی انتها،مُرده ای در دستِ مرده شور،وکودکی دربغلِ زن خدمتکار

است.اودرتحت تصرّف حضرت حقّ تعالی است.بی تردید او ظاهرش ،باطنش وهمه چیزش

راتسلیم الله جَلّ جلاله نموده وبه تدبیر او و وکالتِ او راضی شده.به خوراکی هاآشامیدنی هایش

به خوابش وآرزوهایش هیچ اهمیّت نمی دهد.تنها فکراودرخدمتِ ربّش بودن وکسب رضای

او نمودن است.ازهمین روست که یکی ازاولیاءبزرگ چنین گفته است:

 « خوراکی ایشان مانند خوراکی مریضها،خوابهایشان سبک وحرفهایشان درحدّ ضرورت است.»

وچگونه نباشندکه چیزهائی راکه دیگران نمی بینند ایشان باقلبهایشان مشاهده می نمایند.باز

ایشان،غیراز ربّشان همه چیز رافراموش کرده اند،ازدنیا وازآخرت گم شده اند.ایشان در درگاهِ

جنابِ حقّ چادرزده اندو به درگاهِ اوتکیه داده اند.ایشان خودرادر رضا و فنای حقّ پوشانده اند.

قضاوقدربه ایشان خدمت می کنند.ازپیشانی ایشان می بوسند وایشان رابربالای سرِ خودحمل میکنند

اگرشمانمیتوانید مانند ایشان بشوید حدّاقل به ایشان خدمت کنید.با ایشان همراه باشید.درکنار ایشان -

بنشینید.به ایشان نزدیک شوید.اموالتان را برای ایشان خرج کنید از ایشان تنها با ذکرخیرشان

درسخن هایتان اکتفانکنید،تابع ایشان شوید با انجام اعمال ایشان.مرتّب بودن رانه درلباست بلکه

درقلبت بخواه.مانند دیگران بپوش.امّا به رُهبانیّت تلاش نکن.درخوردن وآشامیدن،پوشیدن ونکاح

کارهای غیرمناسب انجام نده.

الله تعالی جَلّ جلاله چنین فرموده اند: [ رُهبانیتی راکه ازخود درآورده اند،مابرای ایشان فرض -

نکرده ایم.  ] (حدید-بیست وهفت)

رسول الله(ص)چنین فرموده اند :  [ دراسلام رُهبانیِت وجود ندارد.  ]

امّا برای موحّدان صاحب اخلاص ، معابدشان قلبهایشان است.شدّت ایشان بر نفس خودشان است.

برروی آرزوها وطبیعت های خودشان است.مشاهدات ایشان ،دراُنسیّت با ربّشان و التماس نمودن

به اوست. الله تعالی جَلّ جلاله برای اینکه شمارا نیز داخل افرادصالح نماید،احوال ایشان را از -

زبان من برای شما تشریح می نماید. به گوش کردن اکتفا نکنید،نصیبتان رابگیرید.به دیگران هم -

خبردهید.نصایح راگوش کنید وبراساس زبان من شما هم به دیگران نصیحت کنید.اوبوسیله زبان

من در حال دعوت نمودن ازشماست.درآن صورت شما،متناسب بادعوتِ اوحرکت نمائید.اوشمارا

دعوت میکند که در میان خلق به تمیزقلب بوده صاحب زهدوتقوی باشید.تازکسانی شویدکه درنزد

او نامشان ذکر میگردد.بنده صادق درراهِ طلبِ مولای خویش است.پنهان وآشکار،شب و روز.

در فراوانی و در تنگدستی همواره و درهمه جا او را ذکر مینماید.درنهایت بنده ای میگردد که

درنزد حقّ تعالی نامش ذکرمیگردد.زیرا الله جلّ جلاله میداند که اوذکرش مینماید وذکرش را

میشنود.شما درخواب غفلت هستید.از متنعّم شدن ایشان خبری ندارید.

ای غافلان! شما در کارهای مربوط به دنیا عاقلید.امّا درکارهای مربوط به آخرت دیوانه اید.

شما در گِل فرورفتگانید.هرقدر که بیشترتقلّا میکنیدبیشترفرو می روید.

دستانتان را با صمیمیّت و راستی،با پناه بردن به او،توبه کنان و عذرخواهان بسوی الله جلّ جلاله

دراز کنید،اوهم شمارا،از اوضاع سختی که درآن هستید نجات دهد.

دقّت کنید! من شما را دعوت میکنم تا دربرابرنفستان،دربرابرهوسهایتان ،طبیعت هایتان و

شهوت هایتان مخالفت نموده و دربرابر بسیاری چیزها که باید دوری نمائید،صبورباشید.

اگرشما هم پاسخ مثبت به دعوت من بدهید،دیریازود،ثمره اش را خواهید دید.

دقّت کنید! من شما را به مرگ سرخ(شهادت) دعوت می کنم.

هرکه با نام الله جلّ جلاله حمله نماید،به پیش برود،هرکه جسارت نشان دهد،

هرکه بر خطر هجوم نماید،آن، یک مرگ است .امّا درنهایت آن یک زندگی ابدی وجود دارد.

فرار نکنید،صبورباشید.قهرمانی صبرنمودن درسختی هاست.برهرآنچه ربّتان مناسب دیده

صبرنمائید.هرکدام ازشما که  به تقدیر رضا نشان دهد،الله جلّ جلاله اورا درفهرست قهرمان ها

مینویسد.هرکس که نفس خودرا به خطراندازد،ازعلم مطلوب،صاحب نفسی زیبا خواهدشد.تلاش

نمودن وغیرت بخرج دادن برای اوآسان خواهد بود. ای بندگان الله جلّ جلاله !درجایتان ثابت

باشید.عجله نکنید.با پاهای راستی و درستی بیائید که درگاهِ جنابِ حقّ را در کوبیم.او حتّی قبل

از اینکه ما اول قدم را بیندازیم،درراخواهدگشود.ستاره ها برایمان برخواهند آمد.

زمانی که خواسته هایتان را از او میخواهید با ادب باشید.چونکه الله جلّ جلاله برای حیا ورزیدن

شما دربرابرش ازپادشاهان،سلاطین وثروتمندان شما لایق ترومحبوب تراست.

درخصوص کسانی که ربّشان راخواسته اند و-فنا فی الله-شده اند تابع کسانی باشید که پیش از

شما بوده اند و جلوترازشما بوده اند.

یا ربّی! تو ربّ ما هستی،ربّ ایشان هم هستی.تو خالق ما هستی.خالق آنها هم هستی.روزی

دهنده ما هستی.روزی دهنده ایشان هم هستی.

ای ربّ ما! همانگونه که با ایشان معامله نمودی با ما نیز رفتار فرما.ما را از خودمان بیرون آر.

ما را از خودخواهی مان نجات بخش وما را دربرابرالوهیّت خود،منقادگردان.پادشاهان وغلامان

سلاطین وآنان راکه برایشان هستندرادربرابرماتابع وخوشخوگردان.ثروتمندان وفقیران،عوام -

وخواصّ ،گران وارزان،زیادوکم رابرای ما عین هم قرار ده.ماراموفّق گردان که توراذکرکنیم.

درافعالت به ما،لطفت را احسان فرما.مارا به تقرِب نزدیک فرما.قلبهای ما را با اُنسیّت خودت

موفّق گردان.ازبَدی بندگانت وازشَرّ حیوانات ماراحفظ فرما.تو آنی که آنان را ازناحیه ایشان در

اختیارگرفته ای.مارا ازشرّ بَدان واز دام گناهکاران محافظت فرما.ما رااز کسانی قرارده که در

برابرت متواضع هستندو ازکسانی قرار ده که در برابرآنان که دربرابرتو ومؤمنان ادّعای بزرگی

می کنند،متکبّرهستند.آمین.

ای جوان!

درمیان بازاربچرخ.ازیک در واردشو و ازدَرِ دیگر خارج شو.باقلبت وبا نیّتت ازایشان جداشو.

مانندپرنده ای باش که تنها مانده است.با ایشان دوستی و نزدیکی برقرارمکن.برای اینکه باتو -

دوستی برقرارکنندهم به ایشان فرصت مده.نه ایشان راببین ونه به چشم ایشان بیا.تاوقتی که زمانت

برسدو کتاب آن رابه تو اعلان کندوتازمانی که قلبت رابه درگاهِ ربّت نزدیک گرداندبه همین شکل

 حرکت کن.درآن زمان درآنجا قلبهای آن ذات ها را می بینی.به استقبال توخواهندآمد،تبریک -

خواهندگفت وازپیشانیت خواهند بوسید.سپس هم دستِ لطف ازداخل درگاه خارج شده و تو را

استقبال می نماید.تورابُرده وآرامش رابه تو می چشاند.سپس تورامانند شخصی که مریدان را

در انتظار نشسته،و آنانی راکه خواهندآمد،تورا بر روی درگاه می نشاند.سپس دستت راگرفته

وتو را تسلیم کسانی خواهدکردکه به استقبال آمده بودند.زممانی که این حال به تو نشان داده شد

تومانند طبیبی درمیان مریض ها باش.بازهم تو مانند عاقلی درمیان دیوانه هاومانند پدر مشفقی

درمیان بچّه هاشو.قبل ازاینکه اینها صورت گیرد،برای تو هیچ کرامت وفضیلتی نخواهدبود.

درغیراینصورت توبرای ایشان منافقی که تابع آرزوهایش شده خواهی شد ومانند یک برده

خواهی شد.توفکر میکنی ایشان را مداوا نموده وبهبود بخشیده ای،درحالی که توبه میان ایشان

یک مریض معنوی خواهی شد.آنچه که تو بعنوان مداوا برای ایشان انجام داده ای تبدیل به

مجازاتی برای تو خواهدشد .زیراآن عملت باجهالت وبدون افاده نمودن هیچ هنری انجام خواهد

شد.رسول الله (ص) چنین فرموده اند:

[  هرآنکه با جهالت، الله عزّوجَلّ را عبادت نماید،آنچه راکه خراب کرده ،بیشتراست ازآنچه

که ساخته .  ]

ای جوان!

صحبت کردن دراموری که مربوط به تونیست را رهاکن.شایداگرالله جَلّ جلاله راشناخته بودی

می فهمیدی ترست از اوزیاد شده ودرحضوراو حرف زدنت کم میشد.ازهمین روست که

رسول الله (ص) چنین فرموده اند :

[  هرکه الله جلّ جلاله را شناخته، اورا بفهمد، زبانش لال خواهد شد.  ]

یعنی زبان نفسش ،زبان هوسَش،طبیعتش،زبان عاداتش،زبان دروغ هایش،زبان افتراهایش 

وگناهانش لال می شود،حرف نمی زند.زبانِ سِرّ قلبش،زبان معناهایش،زبان درستی هایش

و زُلالیش سخن گو می گردد.زبان باطنش لال میشود.زبان واقعیتش سخن میگوید.زبان کلامش

درخصوص مواردی که به او مربوط نیست لال میشود.زبان قلبش درخصوص اموری که مربوط

به اوست سخن می گوید.زبان طبیعیش درمورد امور مربوط به نفسش بریده میشود.هستیش

به تمامی ذوب میشود.چه برای خودش وچه برای دیگران،او دیگر مُرده ای بیش نیست.سپس

حقّ تعالی در زمانی که اراده فرماینداورا زنده می کند.وقتی ازاوچیزی خواسته شد برای او زبانی

خلق میشودواوبا آن سخن میگوید.ازحکمت هاوسرها هرآنچه که آرزو می کند از زبان او گفته

میشود.سخنان او،درمانی درمیان درمان،نوری درمیان نور،درستی درمیان درستی است.

تمیزی وصافی درمیان تمیزی وصافی میشود.زیرا او با الله جلّ جلاله که از حالی به حال دیگر -

می گرداند،صحبت می کند.اگرحرفی بدون گرفتن امری به زبان آورد هلاک می شود.اوتنها از

فعل یک قدرت غالب وقدرتمند و قهّار ویابه امری سخن می گوید.وقتی اوضاع چنین شد، حضرت

حقّ تعالی بخاطرکاری که انجام داده، مجازات نمودن او را موافق با کرم خود نمی یابد،زیرا آن

بنده کاملاً به ربّش تسلیم شده و ازخودی خود گذشته است.با تسلیم شدن به الله جلّ جلاله به چنان

قدرتی رسیده وچنان غالبیّتی بدست آورده که هیچ کس براو نمی تواند تأثیر بگذارد.زیرادیگردر

او نفس ،آرزو،رفتارانسانی ،شیطان و اراده نمانده است.چنانکه شخص مرده با گفته هایش و

شخص خواب بدلیل آنچه درخواب دیده وانجام داده نمی تواند مؤاخذه گردد.الله جلّ جلاله شنونده

صدای مردگان است.پسزاز مرگشان نیز بندگانش رابه سخن واداشته و صداهای ایشان را می شنود

هرکه درخصوص بندگان چیزی غیراز این بگوید،حرف توخالی زده است.سکوتِ چنین شخصی

ازحرف زدن بهتراست.تنها قهرمانان هستند که به صف اوّل رفته خودرا نشان می دهند.هرکه بدون

دانستن روش جنگیدن و بدون اینکه قهرمان باشد به میدان درآید هلاک خواهدشد.

وای برتو که در حالی که دیگری را دوست داری، ادّعا می کنی که جناب حقّ رادوست داری.

این ادّعای تو مسبّب هلاکت است.زمانی که علامات دوست داشتن او درتو دیده نشده چطور

دوست داشتن او را ادّعا می کنی؟ محبّت گوشه ای از خانه است که دری و کلیدی ندارد.باد

محبّت ازروی اوگذشته می رود.آنکه دوست دارد درِ محبت را بسته و او را مخفی می کند.

آن محبّت راتنها خودش می بیند.او زبانی و سخن گفتنی مخصوص خود دارد.غیر و دیگری

را همراه و کنار محبوب خود نمی خواهد.آن ازبزرگترین علامات وازبزرگترین دلائل درستی 

است.ای دروغگو، ساکت شو،حرف نزن ،توازآنها نیستی .تونه دوست داری ونه دوست داشته شده

آنکه دوست دارد و در درگاه می ایستد،آنکه دوست داشته شده امّا داخل خانه است.آنکه دوست دارد

یک هیجان وسختی دارد.امّا آنکه دوست داشته شده، آرامش دارد.درحجره لطف درآرامش در حال

خواب است.آنکه دوست دارد تلاش برای یادگیری دارد.امّا آنکه دوست داشته شده ،داناست.آنکه

دوست دارد، محبوس شده است.امّا دوست داشته شده ،آزاد گردیده است.آنکه دوست دارد دیوانه

است.امّا آنکه دوست داشته شده عاقل است.کودک وقتی ماری دید می ترسد، فریاد میزند.امّا 

مارگیرزمانی مار دید،آرام مانده صدا درنمی آورد.آنکه یک حیوان درنده دیده فرارمی کند.امّا

رام کننده حیوان وحشی با شیربازی کرده درکنار او می خوابد.اگرکسی واردشده آنهارا ببیند

وحشت می کند. الله تعالی جلّ جلاله چنین می فرماید :

[  از الله بترسید، الله به شما علم می آموزد.  ]  (بقره-دویست و هشتادو دو)

آنکه دوست دارد صاحب تقوی است.درکنار درب،تمامی اعضا وخصوصاً قلبش راتمیزمی کند،

زینت می بخشد.تنهاپس از این تمیزکاری است که به فهرست مقرّبانِ جناب حقّ داخل می شود.

حکم و حکمت درجلوی دَر پاک می شود.امّا علم ،داخل درگاه است که تمیزشده و زینت می یابد.

هرکه باحکمت زینت یابد،علم همراه و دوستِ او می گردد.کارهای اورا بعهده گرفته واورا محتاج

هیچکس نمی نماید.حکمت یک دَرِ مشترک است،امّا علم یک دَرِ اختصاصی است.هرکه درپیشگاه

درگاهِ مشترک(حکمت)،ادب را ملتزم گردد وعبادتش را به زیبائی انجام دهد،درپس،ازدرگاهِ -

اختصاصی(علم) با جنابِ حقّ اُنسیّت یافته وبه اونزدیک می شود.درمیان افرادِ محبوب جایش را

می یابد.تازمانی که حیا،گردن خم کردن گردن وبندگی حقّ باتو همراه باشد،برای رسیدن به مقامی 

که درآن درگاه خواهی داشت احتیاج به سخن اضافه نیست.هرکه به نقصان وکاستی خویش بنگرد،

برای او جاافتادگی وتکامل حاصل می شود.هرکه هم به تکامل خود بنگرد(تکبّروعُجب داشته باشد)

برای اونقصان وکاستی حاصل می شود.شما برعکس این عمل را انجام دهید که به هدف برسید.

مشاوره کنید تا راهِ درست راپیداکنید.صبرکنیدکه به پیروزی برسید.اگرشماصبرکنید،درموردشما هم

صبرکرده خواهدشد.اگرشماراضی باشید،ازشما هم راضی گردیده خواهدشد.اگرشما تسلیم شوید،

به شما هم تسلیم خواهندشد.اگرشما هماهنگ شوید،باشما هماهنگ خواهندشد.اگرشما خدمت کنید،

به شما خدمت خواهد شد.محکم به دَر بچسبید،بدون تردید آن برای شما بازشده است.

عجله نکنید.محقّقاً به شما احسان شده است.اگرشمااکرام کنید،به شما اکرام خواهدشد.اگرشما نزدیک

شوید،به شما نزدیک خواهندشد.شما جستجو کنید محققّاً به شما عقل و قلب داده شده است.آنکه با

گامهای مجاهده به سوی ربّش حرکت می کند،به او خواهد رسید و درکنار او ثابت خواهدماند.

عقب گردی در کارنخواهدبود.ازحکمت به قدرت می رسد.ازوسائل واسباب حرکت کرده به خلق -

کننده وسائل و اسباب خواهند رسید.ازآنچه خودش مایل به آنهابوده صرفنظرکرده به آن چیزهائی

خواهدرسید که ربّش خواسته است.ازسکوت وحرکت خودراهی بسوی رسیدن به ربّش می یابد.

ای طلب کنندگان دنیا،تا زمانی که شما خواهان دنیا باشید همواره درخستگی خواهید بود.درحالیکه

اومایل به فرار کردن است.وآنکه فرار می کند درحقّ دشمنی که پشت سَرگذاشته وفرار کرده هم

اطلاعات جمع می کند.اگربه او التفاتی بنماید دلیلی از دروغگوئی او بدست می آورد.اورابدست

آورده،اورا به خودش رسانده،از او استفاده کرده و سپس هم می کشد.اگربه آن التفات نکرده ومیل 

به آن ننماید،این دلیلی بردرستی اوبوده وبه او خدمت خواهدکرد.فقط زمانی ازدنیا می توان استفاده

نمود که از عشق به آن دورشده وبعداز فرار کردن ازآن خواهدبود.ازآن فرارکنید.زیرا اوگول -

زننده است ،به دام اندازنده است وکشنده است.قبل از اینکه اواز شما دورشود،شما از او دورشوید

بادنیا ازدواج نکنید.اگرهم با او ازدواج کردید،مِهر او را دینِ خود قرار ندهید.او ازدواج می کند

بعدهم طلاق می گیرد.چقدرهم سریع است با اوازدواج کردن وطلاق گرفتن.اگرتواورا با دین خود

طالب او شوی،درآن صورت ،دین تو مِهراو خواهدشد.دینِ منافق،مِهرِ دنیاست.خون مؤمنِ شهید

مِهرِآخرت است.وامّا خون عاشقِ جنابِ حقّ، مِهرِ نزدیک شدن به اوست.

وای برتو، توهنوز به خدمت کردن به دنیا ادامه میدهی.درحالیکه دنیابه توضررمی رساند،فایده

نمی رساند.او وقتی به شرائط خدمت کردن به تورسید دیگربه توضررنمی رساند،به توخدمت میکند

تو اورا از قلب خود خارج کن.درآن صورت است که خدمت وخیراوراخواهی دید.اوبه قلب مؤمن

توبیشترازهمه زینتها زیبا دیده میشود.قلب مؤمن می پرسد: تو کی هستی؟اوهم می گوید: من دنیا

هستم.براساس این،قلب ازاوجداشده ودرهمان زمان عیوبش به اونشان داده می شود.صورت زیبای

اوبه شکل زشتی تبدیل می شود.

ای وای برتو،درحالیکه بدنبال طلاونقره که دوستشان داری،هستی،وبدنبالشان می دوی خودرا-

صاحب زهد معرّفی می کنی.به خاطرآن پولهادرنزدسلطان هاوثروتمندان به ذلّت می افتی.

تودرمورداینکه صاحب زهدهستی دروغ می گوئی.یکی ازاشخاص صالح چنین گفته است:

« درخوابم زنی با زینت دیدم ازاوپرسیدم توکی هستی؟اوهم گفت: من دنیایم.به اوگفتم :

ازتو و ازشَرّ تو به الله جلّ جلاله پناه میبرم.اوهم چنین گفت: تو به پولها و طلا و نفره ها بُغض

کن.آنهت به جای شَرّ من برای توکافیست. » 

ای دروغگوها، شرطِ درست کاری ،بغض کردن درظاهروباطن نسبت به آنچه که تابع اراده حقّ

نیست.آنچه ظاهراست دنیاست.یعنی آرزوهاوفرزندان شخص و آنچه در دستان شخص است.

مدح وستایش خلق وعزّت واکرامی است که آنها به تو می نمایند.امّا آنچه باطن است،بهشت است 

ونعمات متفاوتی که درآنجا موجوداست.هرکه این خصوص را اصلاح نماید،اراده او درست میشود

قلبش به جنابِ حقّ نزدیک می شود،ازمقرّبان به او،ازمهمانان او می شود.درآن زمان است که

زینت های دنیاوآخرت ،احتشام هابه همراه همه درجاتش بسوی او می آیند.خدمتکاراو میشوند وبه

اوخدمت می کنند.درآن زمان آن درجات نه برای قلب بلکه برای نفس خواهندبود.این همان چیزی

است که من به آن دعوت می کنم.آن دعوت به سوی خودش نیست بلکه اراده الله جَلّ جلاله است

نسبت به مخلوفاتش.

ای منافق ها،شخص عاقل آن است که نه به شروع کارها بلکه به نتیجه ونهایت آن می نگرد.

بازشخص عاقل کسی است که وقتی دنیای مطلوبِ مردم به اوعرضه شد درمورد آن تحقیق نموده

وسخنان هردوطرف رامی شنود.آنچه ازدنیا راکه عائدِ نفس وصفاتش است درخواست می کند ودر

میان آنها آنچه را می خردکه بدردش بخورد.باتوجّه به اینکه دنیا فانی است،دردنیا زهد اختیارمیکند

سپس به اعتبارمخلوق بودن خودش که مانعی است میان او و ربّش ،ازآخرت هم روبرمیگرداند.

به هیچ چیزغیرازالله جلّ جلاله دقّت و توجّه نمی کند .درآن زمان است که دنیا به او می گوید :

« مرانخواه و بامن ازدواج نکن،زیرامن ازیک خاک به خاکی دیگرو ازمُلکی به مُلکی دیگرمیروم

باهرکه ازدواج کنم او را می کشم و اموالش را میگیرم.خیلی می کُشم.خیلی ظالم و بی رحم هستم

به عهدکسیذکه بامن عهدبسته وفا نمی کنم.درحالیکه آخرت این آیه شریفه را خاطرنشان میسازد:

[  محقّقاً که الله (جلّ جلاله) ازمؤمنان جانهایشان واموالشان رادربرابربهشت خریداری نموده است.]

(توبه-صدویازده)

بعدهم آخرت چنین می گوید: « من درچهره تو اشارات مبتنی بر نزدیک بودنت به جنابِ حقّ

را میبینم.تومرا نخر،زیرا حقّ تعالی تورا رها نمی کند.  »

زمانی که این وضعیّت تحقّق یافت، وبنده بخاطرآرزوی نزدیک شدن به ربّش آنها را ترک میکند،

دنیا مجدّداً به سوی اوبازمیگردد وبدون دادن هیچ ضرری به او وفا نشان می دهد.آخرت هم به او

بازگشته وخدمتکار او میشود.

ای کسانی که این وآن را می خواهید،ای کسانی که فریفته این چیزوآن چیزهستید.این توضیحاتی که

دادم در واقع برای شما مثل دارو است.ازآن داروها استفاده کنید.وقتی شخصی ازچیزی دست کشید

آن چیزخواهان او میشود.شمادرمیان مخلوقات صاحب زهد شویدتا خالق هم شما را دوست داشته -

باشد.حال شخصی که نزدالله جلّ جلاله محبوب است مانند مریضی است که درکناردکتری مهربان

باشد.

ای انسانها، به من نزدیک شوید،در دنیا صاحب زهد شوید.زیرا رغبتِ مفرطِ شما نسبت به آن -

مانعی تشکیل می دهد میان شما وآخرت.شما را ازربّتان دور می کند،بصیرتتان رابسته و چشم

قلبتان راکور می کند.همراهی شمابا دنیا،شما را ازآخرت بی نصیب می سازد.همراهی شما با مردم

هم مانع نزدیک شدن شما به حقّ تعالی می گردد.

ای جاهل ها،با عمل آخرت،دنیا رانخورید.زیرا درآن زمان به هردو آنها ضرر می رسانید.آخرت

،سروراست،امّا دنیا بنده اوست .بنده تابع سرورش می باشد.دنیا پست است،امّا آخرت برترومتعالی

است.قبل از اینکه صاحب زهدشوید وپادزهرآن را حاضرنکرده اید،ازخوردنیهای آن نخورید.

زیرا خوراکی های آن زهرآلوداست.در دنیا صاحب زهدشدن به معنای خارج کردن آن ازقلب

وبیرون انداختن آن است.کوچ نمودن است از دریای حکمت به دریای قدرت.گذرازطبّ است به

طبیب.آن طبیب زهر وگوشت دنیا رابرای تو ازهم جدا می سازد.زهرش را دورانداخته گوشتش

را می خورد.حقّ تعالی زهردنیا رامخصوص کافران،ظالمان وآنانی که اورا فراموش کرده اند

میسازد.گوشت آن راهم مخصوص کسانی قرارداده که دربرابرش ذلّت نشان دهند،اورا ذکرنمایند

وغیراورافراموش نمایند.زیرا ایشان میهمانان جناب حقّ هستند.جناب الله جلّ جَلالُه مانند کسی که

دوست دارنده است با ایشان معامله می فرماید.(مانندرفتارشخص دوست دارنده ای که به محبوب

خودرفتار می کند.جناب الله جلّ جَلالُه با ایشان چنان رفتار می نماید.) شیرینی را ازمیان تلخی ها

وشفّافیّت را از میان گِل آلودگی برای ایشان خارج می کند.خوردنی ،نوشیدنی،پوشیدنی وهرآنچه

راکه بدان احتیاج داشته باشند رابرای ایشان انتخاب می نماید.آنکه صاحب زهداست باغیرت است

گاهی اوقات صاف وتمیزشده،بعضی وقتها هم تمیزنمیشود.بعضی وقتها می نشیند بعضی اوقات

می ایستد.قسمت اعظم آنچه که جزءاسراراست برای زاهدآشکار میشود.کارهای درستی که اوانجام

می دهد بیشترازکارهای اشتباهی است که دارد.

امّا ذاتی که عارف بالله است،تمامی سِرها وباطن ها برای اوبازمیشوند.اومی داندچگونه چیز شفّاف

و زلال را از گل آلودجداکند.برای کسانی که جنابِ حقّ را می شناسندتمامی جهات یکی شده امّا

جهتی که انسان رابه سوی حقّ می بردبرای ایشان فراخ شده است.ایشان بادستهای درستی و-

صداقت،جهاتی راکه بسوی خلق است رابسته اند،وبا دستهای قلبشان جهتی راکه بسوی خالق است

رابازنموده اند.بی تردیدقلبهای ایشان وسیع شده وبزرگ شده است.غیرت بر درهای قلبهای ایشان

ایستاده است.به آنجاغیرازصاحبشان وخالقشان هیچکس را اجازه ورود نیست. هرفردازآن قوم مثال

ماه وخورشید دنیاست.ایشان هرکدام وسیله ای برای روشن نمودن دنیا هستند.صورتهای ایشان رو

حقّ وپشت ایشان بسوی خلق است.اگر چهره ها وصورتهای ایشان روبه دنیا می بود،همه چیز در

دنیا میسوخت.شما مرده هائی هستید که بر روی زمین راه می روید.

عاقل باش، تو ازآنها نیستی.آن آدمها رانمی شناسی.دیگران آنهاوخواصّ آنهارا نمی شناسی.حرفهای

تودلالت ازآنچه که درقلبت هست می کنند.زیرا زبان مترجم قلب است.اگرکسی تورادوست داشته با

شدودیگری هم نسبت به توبغض نماید، تواین وضعیت رادوست نخواهی داشت.این وضعیتی مطابق

بانفس توست.برای هرکدام از اینها احکامی ازکتاب و سنّت رسول الله(ص) وجود دارند.زمانی که

توچیزی رادوست داشتی اگراین عشقت مطابق با احکام باشدآن عشق را ادامه بده.اگربرخلاف -

احکام باشد آن عشق را ادامه بده.اگربرخلاف احکام باشدازآن دوست داشتن دست بردار.واگرتو

نسبت به چیزی خشمناک شدی،اگرخشمت مطابق با احکام است ادامه بده.اگرمطابق احکام نیست از

آن بُغضت صرفنظرکن.

وای برتو، بخاطراینکه من واقعیت رامی گویم تو برمن خشمگین می شوی.تنها جاهلانی که -

الله جَلّ جَلاله را نمی شناسند،کسانی که زیادحرف می زنند،کسانی که عمل صالح کمی انجام -

میدهند،مرا دوست ندارندو مرا به جهالت متهم می کنند.امّا آنانکه جنابِ حقّ رامی شناسند عمل

صالح زیادانجام می دهندوکم حرف می زنند مرادوست دارند.نزدیک شدن به الله جَلّ جلاله مرا

ثروتمند نموده ومرا مستغنی ازهمه چیزنموده است.دراطرافِ من آب زیاداست امّا من مانند

قورباغه ای هستم.برای منتقل نمودن دانسته هائی که درمن هست قدرتم کافی نیست.منتظرِپس

رفتن آب هاهستم که بتوانم صحبت کنم.درآن زمان توهم خبرمربوط به خودت وهم مربوط به

دیگران راخواهی شنید.

ای کسانی که ازتوبه بازمانده اید،چه زمانی توبه خواهیدکرد؟

ای عاصی ها، باوساطتِ توبه میان خودتان و ربّتان را اصلاح کنید.شاید اگرازحلم الله جَلّ

جلاله خجالت نمی کشیدم پائین می آمدم و از دست تک تک شما می گرفتم و می گفتم:

« تو این کارو این کار را انجام دادی.به الله جلّ جلاله توبه کن.تازمانیکه ایمانت نسبت به

مولایت وشناخت نسبت به اوراقوی نکرده ای ،حقّ حرف زدن نداری وکسی هم حقّ حرف

زدن باتوراندارد.» درآن زمان است که تومیتوانی به دستگیره محکمی بچسبی.درآن زمان

پیامبرت هم باتوبه همه امّتها افتخارخواهدکرد. 

ای کسی که درمیانِ جمع، مؤمن هستی،چه زمانی درتنهائی هم مؤمن خواهی شد؟

ایمان نمودن قلب درکنارتنهائی ،چیزی سودمنداست.امّا ایمان نمودنِ زبان درحالیکه قلب

آن را انکار می کند فایده ای ندارد.ایمانِ منافق ،ایمان کسانی است که ازشمشیر می ترسند.

ای عاصی ها، توبه کنیدوامیدتان را ازمرحمت ربّتان قطع نکنید.

ای کسانی که قلبشان مُرده است،به ذکر ربّتان ،به خواندن کتابش ،به مطابقت باسنّت پیامبرش

وبه مجالس ذکر ادامه دهید.درآن زمان است که قلبتان مانند خاکی که با بارش باران زنده میشود

حیات می یابد.زمانی که قلب به ذکر جنابِ حقّ ادامه دهد،حالاتی مانندِ معرفت،علم،توحید،توکّل

ورو برگرداندن ازهرچه جز الله جَلّ جلاله به او دست می دهد.ادامه دادن به ذکر باعث تداوم

خیرات درآخرت می شود.درآن حال تو تحت تأثیر مدح وناسزاهستی.زیراتوبانفست باطبیعت خود

وباآرزوی خودهستی.زمانیکه قلبت به ربّت واصل گردید وکارهایت طبق رضای اوشد،دیگر

تحت تأثیرآنهاقرارنمی گیری.ازباربسیاربزرگی نجات یافته راحت خواهی شد.توزمانی که با تکیه

بر زور وقدرت خودت مشغول دنیا شدی،بریده خواهی شد،تکه تکه خواهی شدومغبوض خواهی

شد.بازهم وقتی تو تنها با اتّکا به قدرتِ خودمشغول آخرت شدی نیزهلاک خواهی شد.تنها زمانی 

که تو مشغول جنابِ حقّ شوی و بادستِ قدرت وبا دستِ توکّل به او دربهای معیشت باز میشود.

بازهم بادستِ توفیقِ او.دربِ طاعتِ اوبازمیشود.زمانیکه توبه مقامِ طلبِ اورسیدی از اوقدرت و-

درستی بخواه.همراه فراغت ازمشغله دنیاوآخرت،اوقدمهای قلب وسِرّت رادرحضورخودش ثابت

واستوار می نماید.

وای برتو،نفس تو مریض است.آن رادرمیان خوراکی ها حفظ کن که ازربّش به او عافیت رسد.

وای برتو،زمانی که دربدنت،خوراکیت،نوشیدنیت،نگاهت وهمه تصرّفاتت حرام وجود دارد.تو-

چگونه امید داری به قُربِ جنابِ حقّ برسی؟نفست برتو حاکم شده است.آرزوهایت تورا تحت کنترل

خود درآورده است تورا درحال سوق دادن به سوی شهوات ولذّات است.آتش طبیعتت ،تقوی و

دین تورا درحال سوزاندن است.عاقل باش،این عمل تو عمل کسی نیست که به مرگ اعتقاد داشته

باشد وعمل کسی نیست که آرزوی وصال به حقّ راداشته وازسئوال وجوابِ اوبترسید.تو هیچ -

فکری نداری.تقوی وتدبیرنداری.شب وروزسکون وآرامش نداری.تودرگیر جمع مال دنیا شده ای

درآنجا عادت کرده ای که به آنها فکرکنی،با اهل دنیا دوستی کنی ودربرابرایشان ذلیل شوی.آنانکه

در راهحقّ هستند از زندگی دنیوی وازقساوت مخلوقات جداشده ازآنها دورمی شوند.حال هرکدام از

آنها شبیه مردی است که اموال کوچ خودرا به خراسان فرستاده،خودش هم دراینجا بر روی اسبش

نشسته درانتظارحرکت قافله است.وجودش آنجاست.امّا قلبش دروطنش است.

مؤمن عاقل کسی است که اموالش رابه آخرت بفرستدوآنجا یک قصربسازد.هرچیزکه احتیاج داشته

باشدرادرآنجا می تواند بدستآورد.بدست آوردن نزدیک شدن به جنابِ حقّ در دنیا سخت است وقلب

راخسته می کند.ازهمین روست که حضرت رسول الله(ص)چنین فرموده اند:

[  دنیا زندان مؤمن است. ].مؤمن،آنکه جناب حقّ رامی شناسد،برای نزدیک شدن به اومداوماً

ایمانش راتقویت کرده و قوی می نماید.درآن زمانست که برهرچیزی مؤثرمی شود.اموالش رادر

میان آنانکه در درگاه خانه اش جمع شده اند تقسیم می کند.به این ترتیب همه افکارش راصرف

واردشدن به وادی تقرّب به الله جلّ جلاله می نماید.کلیدقصرش راکه درخزانه های بهشت قراردارد

به او داده میشود.سِرهائی که شخص رابه درگاهِ بهشت می رسانند پیش او می آیند.اوهم دیگر

درهائی راکه به سوی مخلوقات بازمی شودرا بسته وخودش رابه درگاهِ مالِک المُلک می بندد.در

آنجا مریض می شود.گوئی اوبه پارچه ای گوشت تبدیل می شود.منتظرمی ماندتا قدوم الطافِ الله-

جلّ جلاله به اوآمده با چشم رحمتش نگاهی به او انداخته و درانتظارسخاوت اوست که بسویش

درازشود.درهمین حالی که هست یک آن متوجه می شوددکه درمقام قُرب است.می بیند درمطبّ

یک دکترمتخصّص و درحُجره لطف درازکشیده است،واو وی را مداوا می نماید.به اویاری نموده

وبه او لباس می پوشاند.به اوازخوراک فضیلتش خورانده وازشربت اُنسیّت به او می نوشاند.

درآن زمان است که در وادی قُربِ جنابِ حقّ ،برشرف های تقرّب،یاری وفراخی می رسد.

تمامی مخلوقات،همه پائین او قرارگرفته اند واو بانظر رحمت به ایشان می نگرد.متخلّق به

اخلاق جنابِ حقّ می گردد.زیراقلبِ کسانی که به اونزدیک می شوند نسبت به مخلوقات مملواز

رحمت می شود.ایشان به مسلمانان،به کافران،به عوام وخواصّ با نظررحمت می نگرند.دلشان

هم برای همه آنها می سوزد.همزمان باهمه اینها تمامی اعمال ظاهری وباطنی و رفتارایشان در

حدود شریعت می باشد.ای بندگان الله جلّ جلاله وقتی شخصی این چنین را دیدید بلافاصله به او 

خدمت کنید.زیرا اونصیحت کننده به شماست.ای کسانی که درمعابدِ نفس،طبیعت،آرزو و  -

کم اطّلاعی می نشینید.برای شما صحبتِ ذوات بزرگی لازم است کسانی که باعلمشان عمل

می کنند.تابع ایشان شوید ودرپی ایشان بروید.دربرابرایشان متواضع باشید.دربرابراینکه شما را

خورد می کنند،صبرکنید تاکه هوسهای دنیوی شما زائل گردد،نفس هایتان شکسته شوند و آتش

طبیعتتان زائل وخاموش شود.درآن زمان است که دنیا راخواهید شناخت و از اوفرارخواهیدکرد.

اوهم خدمتکارشماشده وآنچه را که بعنوان قسمت شما تعیین شده را به شما تسلیم می نماید.تا

زمانیکه شما دردرگاهِ تقرّب به ربّتان بایستید،دنیا بسوی شما می آید.برای خدمتکارانِ جنابِ حقّ

دنیاوآخرت دوخدمتکارهستند.درقلب، توحیدوتقرِب به جنابِ حقّ حاصل شده واینها هر روز

زیادمی شود.زمانی که مانند کبریائی،عظمت،تعالی آمدند،اودرآسمان و زمین غیرازالله جلّ جلاله

هیچ چیزنمی بیند.همه مخلوقات تحتِ اسارت او درمی آیند.بین او و ربّش یک سِرّ موجود میگردد

اوهم از این نیرو می گیرد،با اویکی شده وسلطان زمان خود میشود.علم وحکمت به اوخدمت-

می نمایند.صفاتِ مالِکُ المُلگ اورابه ذاتِ خودنزدیک مینماید.

ای انسانها،رسولِ جنابِ الله جلّ جلاله وبندگان صالح اوراتصدیق کنید.اوصادق وراستگوست.

زیرا الله تعالی جلّ جلاله چنین می فرمایند :

[  راستگوتر از الله چه کسی می تواند باشد؟  ]  (نساء- دویست و دوازده)

ای جوان!

هرقدرانتظارت در درگاهِ جنابِ حقّ طول بکشد،حرصت کم شده و زیبائی ادبت بیشتر میشود.

صبرشهوتها را رفع می کند.عادات را زائل مینماید،وسائل را از بین برده و صاحبان را ازتخت

می اندازد.تو دیوانه ای، توجاهلی،زیرا الله جلّ جلاله،رسول اورا وبندگان خاصّ اورا نمی شناسی

ادّعای زهد میکنی.درحالیکه توکسی هستی که آن را تَرک کرده ای.زهدورزی تو برای آینده ات

است.تمامی رغبت تو برای دنیاست.نسبت به ربّت هیچ رغبتی نداری.توباایستادن درحضور ربّت

ظنّت را واَدَبَت رانیکوگردان که من هم راهی راکه مستقیم به ربّت می رسد به تونشان داده  -

راهنمای توشوم.لباس کبرراکه برتن داری درآور ولباس تواضع رابپوش که بلندشوی.زمانی که از

افکار نفس،هوی،شیطان ودنیا جداشده وخارج شوی افکار مربوط به یادآوری آخرت بسویت می آید

اوّل افکار فرشتگان وسپس هم افکارمربوط به حقّ تعالی حاصل می شود.این هم نهایت نقطه ایست

که می توان رسیدوقتی که قلبت براستی رسید و درست شد،درکنارفکرت می ایستدومی گوید:

توکدام اندیشه ای؟تو کی هستی؟ اوهم میگوید: من این اندیشه ام. 

وای برشما،اکثرچیزهائی که درشماهست ،هوس بر روی هوس است.درمعابدتان جنابِ حقّ را -

عبادت می کنند.این کاراگرباجهالت همراه شود،فقط  زحمت کشیدن خواهدبود.

وای برتو،در پی کسانی رو که در راهِ طلبِ علم عمل می کنند.چنان برو که تا هیچ درمانی

نداشته باشی.زمانی که عاجزازراه رفتن شدی درظاهربنشین،سپس هم بافلبت وهستی معنویت بنشین

زمانی که منیّتِ تو ظاهراً وباطناً ازبین رفت،ازجنابِ حقّ ،تقرّب و وصلت به او به سوی تو میآید

زمانی که قلبت ازهمه اندیشه ها جداشده ازراه رفتن بسوی او محوشد،این وضعیّت علامتی مبنی بر

نزدیک شدن تو به حقّ است.توتسلیم اوشو وغیراورا ازفلبت خارج کن و دور بینداز.مابرای تو در

میان خلق معبدی می سازیم.یاتو را درخرابه ای می نشانیم یاتورابه محلّی معمورمی کشانیم.

دنیا،آخرت،جنها،انسانها،فرشته ها و ارواح را به خدمتِ تو درمی آوریم.توزمانی که در درگاهِ -

جنابِ حقّ بایستی چیزهای خارق العاده ای میبینی.مشغول شدنت باخوراکی هایت،نوشیدنی هایت،

وپوشیدنی هایت و با مدح و ناسزای انسانها،اینها همه اعمال قلب است.چنین قلبی بوستانی زیبا

خواهدشد.درآنجا انواع درخت هاومیوه هایافت میشود.درآنجا بیابانها،تنهائی،دریاهاوکوهها وجود -

دارند.درآنجا جنها،انسانها،فرشته هاوارواح هستند.همه اینها اموری ورای عقل است.

یا ربّی،اگر حالی که من درآن هستم،حقّ و درست است،تو آن را برای همه سالک ها محقّق فرما

قلبهایمان رابسوی خودت بالا ببر.این خستگی تاکی ادامه خواهدیافت؟کِی بر روی قصرقلب دعوت

شده،ضیافت برپاکرده واز آن،مخلوقاتت را نظاره خواهیم کرد؟وقتی که قلب درست بود،غیرازالله

جلّ جلاله که ازلی و ابدی است،همه چیز رافراموش می کند.غیرازاوهمه چیز بعداً خلق شده است.

وقتی قلب درست بود،حرف وسخنی که ازآن خارج میشود حقّ و درست خواهدبود و ردنخواهدشد.

قلب به قلب، سِرّ به سِرّ،خلوت به خلوت، معنا به معنا.وقتی اصل به اصل و درست به درست -

خطاب می نماید،سخنی که ازآنها به قلب می آید،مثل تخمی که درخاک باشد،نرم،خوب وبارآور

خواهدبود.اگرتوبرای دنیا یادگرفته باشی کاردنیائی کرده ای واگربرای آخرت یادگرفته باشی

برای آخرت یادگرفته ای.شاخه بر روی تنه درخت رشد می کند.هرچه بکاری همان را می دروی.

هرظرفی همان چیزی را نشان می دهد که در اوست.تو بر قلب خودت سَم وارد می کنی.امّا تو

میخواهی ازآن گلاب بدست آوری.برای توهیچ برتری و تفاوتی وجود ندارد.توتلاش داری بنائی

برای دنیایت بسازی،بعدهم می خواهی فردا همان را برای آخرتت استفاده کنی.تودر دنیا برای

مخلوقات کار می کنی.امّا فردا می خواهی که الله جلّ جلاله درفردای آخرت به تو نزدیک باشد.

برتری برای تو وجود ندارد.وضعیت ظاهری واکثریّت چنین است.اگرالله جلّ جلاله به تو زیاد-

می بخشد بدون اینکه توعمل صالحی انجام داده باشی،این تصرّفی مخصوص به حضرتشان است.

به من گوش دهید،به سخنانم فکرکنید،زیرا من خدمتکاری در راهِ سَلَفِ صالح هستم.به حضورِ-

ایشان می آیم و اشیاء ایشان راپخش می کنم.اصلاً به ایشان خیانت نمی کنم.درعین حال ادّعای-

سلطانی نمی کنم.به دلیل بستگی ام به رسول الله(ص) و به دلیل نیکی نمودنم به پدرومادرم،

به حرمت وبرکتِ اینها الله جلّ جلاله میراث دارعلمِ ایشان قرار داده است.پدرم شخصی صاحب

زهدوتقوی بود.مادرم خانومی صالحه بود.هردو دیندار و هم نسبت به مخلوقات با شفقت بودند.

من خیرهائی را که دارم، ازایشان گرفته ام.درمیان مخلوقات به غیرازحضرت محمّد(ص) تمایلی

نمیکنم.غیرازربّم الهی نمی خواهم.

ای جوان!

حرفهای تونه ازقلبت بلکه از زبانت صادرمیشود.یک قلب درست ازحرفهائی که بدون صمیمیّت 

باشندوتنها ظاهری باشند ،فرارمی کند.وقتی آن را میشنود مانند پرنده ای درقفس یامنافقی درمسجد

میشود.زمانی که یکی ازصدّیقان درمجلسی تصادفاًبا یک عالمِ منافق روبروشد،برای او امین-

ترین حرکت،خارج شدن ازآنجاست.درچهره های مرائی ها(ریاکاران)،منافقان،دجّالها،واهلِ

بدعت ودشمنان الله و رسول الله(ص)،علاماتی وجود دارد.بازهم درسخنان ایشان علاماتی-

هست.ایشان مانند کسی که ازشیرمی گریزد،ازصدّیقان می گریزند.ازسوختن قلبهایشان درآتش

می ترسند.فرشتگان ایشان رااز صدّیقان وصالحان دورمی سازند.ایشان،درکنارِعوام بزرگند.

امّا درکنارصدّیقان،خواروحقیرهستند.ایشان درکنارافرادعوام ادّعای آدم بودن مینمایند امّا درکنار

صدّیقان حیوانند.ایشان ارزشی واعتباری ندارند.

ای انسانها!

نزد پزشک های حکمت معاینه شوید،زیرا ایشان شمارا مداوا نموده وشما را ازامراض معنوی

نجات می دهند.اگرتابع آنهاشده نسخه نوشته شده ایشان راعمل کنید،بهبود می یابید.شماجوانی را-

تعقیب کنید که شمارا به سوی استادحکمت می برد.توجه نکنید اوبه کجا می رود.اوهرکجارفت،

شماهم درپی اوبروید.درگاهِ ربّتان را طلب نمائید.به آن جوانی که خدمتکارآن درگاه است خوب

رفتارکنید.زیرااگرشماتابع حکمت نشوید نمی توانید به علم برسید.آیااین سخن ربّتان راهیچ نشنیدید:

[  پیامبر هرچه به شما دادآن را بگیرید.هرچه را برشماممنوع کردشما ازآن دور بایستید.  ] 

(حشر-هفت)

زمانی که در درگاهِ ربّتان به همراه حکمت به خوبی رفتارنمائیدوبا ادب باشید درآن زمان اوهم شما

رادوست خواهد داشت.دَربِ تقرّبِ خودرابزودی به روی شمابازمی کند.علومی راکه به بندگان-

خاصّ  خودیاد داده به شما نیزمی آموزد.بدین ترتیب حکمت اومیان خودش ومخلوقاتش خواهدبود.

امّا علمش میان خودش وشما خواهدبود.زیراحکمت مشترک است.امّا علم،مخصوص وخاصّ است.

حکمت،ایمان است،امّا علم به آشکارا دیدن و دانستن است.

دعا

{درمتن ترکی کتاب،مؤلف ترک نامِ دعا رابرای این بخش انتخاب نموده.بنده باشناختی که از-

زندگی وآثارحضرت گیلانی دربیش از ده سال تحقیق به فضل الهی کسب نموده ام،تردیدی ندارم

که این بخش ازسخنان حضرت گیلانی،خطاب مستقیم حضرت حقّ جلّ جلاله از زبان ایشان -

میباشد.حضرت گیلانی به اعتراف دوست و دشمن ،منعم به فضل الهیِ دریافت الهام قلبی از-

حضرت حقّ جلّ جلاله بوده اند.حتّی یکی از مهمترین آثارایشان رساله ایست ازحضرتشان در

شرح سئوالهای خود و پاسخ هائی که از بارگاه الهی دریافت نموده اند.این نقطه اوج فناء فی الله

است -مترجم فارسی}

ای بنده! تودرحالی که دیده ای وشاهد شده ای،گوش کردن به این وآن را رهاکن.زیراتوازمن -

میخواهی.به قلبت گوش فراده.تازمانی که من ازتوباشم،تو دورنیستی.توقبل از اینکه برای نفست

باشی بازهم برای نفس خودبلش.قبل ازاینکه توبه وجودآئی،مراقبت ازتو بعهده من بود.حالاباز

هم مراقبت ازآن به عهده من است.

ای بنده!

درخصوصِ خلق و شکل بخشیدن، من تک هستم.درخصوص احکام وتدبیرهم باز من تک هستم.

درخلق کردنم وشکل بخشیدن،هیچ کس بامن سهیم نبوده است.توهم مداخل درحکم وتدبیرمن نشو.

من صاحب مُلکِ خودم هستم.آن نظیری ندارد.من درمُلکِ خود تک هستم.به وزیراحتیاج ندارم.

ای بنده!

درمورد مرادی که داری باکسی که تدبیرش ازآن توست جدل مکن.هرکه به تو عادت کرد،

نگاهِ اوبه تو زیبا میشود.دراین صورت نسبت به او لجاجت نکن.من تورا به حُسن ظنّ عادت دادم.

تو هم عادت کن که تدبیر را به من واگذارکنی.

ای بنده!

پس از کسب این همه تجربه ، آیا مجدداً شک کردن، چیزی شدنی است؟

پس از این همه شرح و توضیح، آیا باز هم تحیّر و اعجاب نمودن، شدنی است؟

پس از این همه شرح برای هدایت، آیا نافهمی، چیزی شدنی است؟

آنچه تو را بسوی من رفعت می بخشد،علم توست.زیرا تو غیرازاین مرادی ازمن نمی داری.

آنچه تورا از مجادله کردن با من منصرف مینماید،همانگونه کی پیشترنیزگذشت،موجودبودن

خیرو نیکی است.

ای بنده!

درکنارکائناتِ من،تو به نسبتِ وجودیِ خودبنگر!خواهی دیدکه تو،درعالم فانی در تلاش هستی.

درآن صورت تصوّرت(ظنّت) درموردآنکه فانی نیست،چیست؟بنشین،توقیامِ مرا درمملکتِ خودم،

به من واگذارنمودی.درصورتی که خودت هم از مملکتِ من هستی.درآن صورت تو درخصوص

ربّانیّت من مجادله نکن.درتدبیرت، باوجود الهی به تضاد نیفت.

ای بنده!

آیا کافی بودنِ من برای تو ، کافی نیست؟ {اشاره به آیه شریفه:اَلَیسَ الله بکاف عبده-م}

آیا تسلیمیّتِ تودربرابرمن،ادامه احسانهای من نسبت به تو را در پی نخواهدآورد؟

ای بنده!

من کی به تو محتاج شده ام که تودربرابر من فریبکاری می کنی؟

بازهم تو،چه زمانی درمملکتِ من،به غیرمن چیزی دادی،که من آن رابه تو واگذارنمایم؟

ای بنده!

من قبل از نشان دادن موجودیتم به تو، سخاوت خود نسبت به تو و قدرتم را نشان دادم.در

آنصورت تو چگونه صاحب قدرت من توانی شد؟

ای بنده!

کِی شخصی را که من خواسته باشمش، دست خالی ماتده است؟

کِی شخصی بی یاور مانده است، درصورتیکه من او را یاری نموده باشم؟

ای بنده!

اشتغالت به خدمتِ به من،مانع طلب کردنت از تقسیمات من میگردد.حُسنِ ظنَّت نسبت به من،

تورااز پنهان نمودنِ ربّانیتِ من،منع می نماید.

ای بنده!

اتّهام زدنت به شخصی که نیکی می نماید،هیچ مناسب نخواهدبود وهیچ لازم نخواهدبود.

مجادله ات با شخصی قدرتمندهم مناسب نخواهدبود.

اقدامت برای گرفتنِ چیزی ازشخصی قدرتمند با توسّل به زورهم، ساده و مناسب نخواهدبود.

ای بنده!

آنکه همراهِ من شده،تابع اراده من گردد،به موفّقیت رسیده وبه نجات دست یافته است.

آنکه کارهایش را به من حواله کرده،به هدایت رسیده وخودش را راهبری نموده.

آنکه دربرابرمن فقیروبیچاره است،به خزانه ثروت و موفّقیت دست یافته است.یاری وکمکِ من،

درموردشخصی که بسوی من حرکت کرده، واجب می گردد.آنکه به وسائل من (اسباب)چنگ زده،

به قدرتمندترین وسائل و اسباب چنگ زده است.

اراده کردم پاداش دهم کسانی راکه علیرغم حزن و اندوه،اهل تدبیربوده اند.برنفس خود لازم دیدم-

ویران کردن موانع برسر راهِ ایشان را، بازکردن گره هائی که ایشان رابسته.وبرنفس خود لازم -

دیدم وکیلِ ایشان بودن را.

شایداگرایشان به من اعتماد می نمودند،شایداگرنسبت به تدبیر و مراعاتِ من قانع می شدند، در آن

صورت من راهی از رضا برای ایشان باز می نمودم وراهی مانند راهِ واصل شدگان به هدایت،به

ایشان احسان می نمودم.ایشان را در راهِ پرنور می دواندم.عنایتم رابرای ایشان کافی نموده و ایشان

را نجات می دادم از هرچه که ترس ازآن داشتند.هم ایشان را به وصلت هرچه به آن امید داشتند

می رساندم.این برای من ساده است.

ای بنده!

ما ازتو، ما را خواستن را، به همراهِ ما شریک اختیارنکردن را، ما را انتخاب کردنت و غیر مارا

انتخاب نکردنت را، ازما راضی بودنت را وازغیرما راضی نبودنت را می خواهیم.

ای بنده!

اگر من کاری به نفع تو انجام دهم،این اراده من است.اگرهم بر علیه تو اجرائیّاتی نمایم،این هم -

امتحان و بلای من است.برای این است که می خواهم اسرار لطفم نسبت به توراآشکارسازم.

ای بنده!

همانگونه  که تسلیم من شده ای،به تدبیرمن درزمین و آسمان وبه وحدانیّتم دراجرای حکم در این

دو مورد،با تمام وجودت تسلیم شو.زیرا تو از آن من هستی.به همراهِ من هیچ تدبیر دیگری وجود

ندارد.زیراتو همراهِ من هستی.مرا وکیلِ خود قرار ده و به من به عنوانِ کفیل اعتمادکن.درآن-

صورت من هم با غرورو به فراوانی به تو احسان می نمایم.

ای بنده!

محقّقاً من در ازلیّتم حکم نمودم که درقلب بنده من به همراهِ من نورتسلیم و به همراهِ من ظلمتِ

جَدَل در یک جا جمع نمی شود.زمانی که درقلبی،یکی از اینها پیداشد،دیگری نخواهدبود.توبرای

خودو یکی از این دو را انتخاب کن.

وای برتو!

با مشغول شدن به کارهای نفسانیت ارزش خودرا از دست مده، زیرا ما ارزش تو را بالا بردیم.

با اعتمادبه قدرت و قوای خود،غیرمن را رهبرخودقرارمده.

وای برتو!

مشغولیت تو به غیرازما،مارا خشنود نمی سازد.من تورا برای خود خلق کردم وبه توخطاب کردم.

با جاذبه عنایتم تورا ازبدی جذب کردم.اگرتوبا نفس خودت مشغول شوی مانع تو میشوم.اگرتابع

آرزوهای نفست شوی،تو را طرد می کنم.اگرازآنهاجداشده خارج شوی تورامن تقویت نموده -

باقدرت می سازم.اگر روازدیگران برگردانده به سوی من آمده،اظهارمحبّت نمائی،من هم تورا

اجابت می نمایم.خواسته هایت را به تو می بخشم.

ای بنده!

آیا اینها برای تو کافی نیست؟اگربه اینها اکتفا کرده بودی و به هدایت رسیده بودی، می فهمیدی که

خالق من هستم.انجام دهنده من هستم.ایجادکننده مانع من هستم.دهنده من هستم.آیا همه اینها مانع نشد

که درخصوص اجرائاتم با من جدل نکنی؟

ای بنده!

کسی که بامن جدل می کند،کسی است که به من ایمان نیاورده است.کسی که درحالی که من هستم

به همراهِ من،خودبه تنهائی قصدانجام کار داشته باشد کسی است که به وحدانیّتِ من ایمان نیاورده 

است.کسی که همراهِ من دیگری را انتخاب کند،مرا انتخاب نکرده است.آنکه قهرمرا تحمّل نمی کند

کارِ مرا نپسندیده است.کسی که کارش را به من حواله نکند یعنی مرا نشناخته است.کسی که به من

توکّل نکند،مرا نشناخته و به من اعتماد نکرده است.

ای بنده!

برای اثباتِ جهالتِ تو همین بس که به آنچه من در یَدِ قدرت دارم اکتفا نکرده وبه آنچه دردست -

خودت است اکتفا کنی.من ازتو می خواهم مرا دوست داشته باشی ومرا ترجیح دهی.

ای وای برتو!

عبودیّت،انتخاب و ظلم کردن، این سه هیچگاه دریک جا جمع نمی شوند.تو به من توجِهی نداری.

توجّه تو به مخلوقات است.اثر را می بینی امّا  به مؤثّر (ایجادکننده) نمی اندیشی.حالا تو بین اینکه

من به تو تمایل داشته باشم یا تو به نفسِ خودت تمایل داشته باشی، یکی را انتخاب کن وهوس ها

ونیکی ها را با هم عوض نکن.

ای بنده!

اگربرای نفس خودت ازمن تدبیری می خواستی،جهالت نشان داده بودی.حتی اگرمن اجازه داده -

باشم که توخودت چاره دردت را بیابی،تو میبایست ازمن خجالت می کشیدی.این چگونه می شود

درحالیکه من به توامر نموده ام به غیرازمن بدنبال تدبیر دیگری نباشی.

ای کسی که به فکرنفس خودش است،اگرتوآن رابه ما واگذار کرده بودی،راحت می شدی.

وای برتو!بارتدبیر را غیرازآن الوهیّت هیچکس نمی تواند حمل کند.ضعفیِت بشر باعث می شود

زورش به آن نرسد.

وای برتو! تو نقل مکان کننده ای،مبادا حامل شوی.زیرا نمی توانی بارتدبیر را حمل کنی.ما به

راحتی تو اندیشیدیم.زنهارکسی مباش که نفسش راخسته کند.درتاریکی ها(رحم مادر)کارهای تورا

چه کسی انجام داد؟ پس ازاینکه به میدان آمدی هم چه کسی خواسته هایت رابه توداد؟ جدال با او

درمورد اراده او وانجام و اجرائاتِ او به درد تو نمی خورد.

ای بنده!

به توامرکردم که درخدمت من باشی.تقسیمات خودم رادرموردتو تضمین نمودم.امّا توآنچه راکه من

امرکردم را اهمال کردی ودرموردآنچه من تضمین نموده ام به شکّ افتادی.درحالیکه قسم خورده-

ام،ضمانتِ مرا کافی نیافتی.درحالیکه من به قسم خوردن اکتفا نکرده علاوه برآن مثال ها زدم،

نمونه ها نشان دادم.به بندگانی که می فهمند خطاب نمودم و چنین گفتم :

[  امّا درآسمان، روزی شما و بهشتی که به شما وعده داده شده ،هست.به ربّ آن آسمان وزمین -

سوگند که آن دقیقاً مانند حرف زدن شما واقعیّتی محقّق است. ] (ذاریات- بیست ودو-بیست وسه)

آنانکه اوصافِ مرا می دانند مرا کافی یافتند.آنانکه به یقین ایمان داشتند، سخاوت و جوانمردی مرا

به من حواله نمودند.شایداگروعده های من نبود،بازهم ایشان می دانستند که من داده هایم راازایشان

دریغ نمی کنم.من حتّی به غافلان از وجود خودم وبه من عصیان کنندگان نیز روزی دادم.درآن-

صورت چگونه خواهدبود که به اطاعت کنندگانم وبه خواهندگان ازمن عطا نکنم؟

وای برتو!

آنکه درخت را می کارد و به آن آب می دهد وآن را زنده می کند،خالقِ آن است.آنکه دست یاریش

رابه سوی مخلوقات درازکرده بازهم خالق ایشان است.اوبرای ایشان کافیست واو پاداش دهنده به

اعمال ایشان است.هرزمان که یک خلق نمودنی باشد،به ایشان دست یاری دراز کردن و یاری -

نمودن برعهده من است.

وای برتو!

توتنها کسانی را که دوست داری سیر کنی به خانه ات دعوت می کنی،بازهم توتنها کسانی رابه -

عنوان دوست انتخاب می کنی که دوست داری به ایشان اکرام کنی.

ای بنده!

به جای اینکه به این فکرکنی که به یک فانی رزقی بدهی،به من فکرکن.با آنچه که من ازتوگرفته

وحمل کرده ام خودراخسته نکن.امّا اگربرسیم به باری که برای خودت کول کرده ای،تو باآن همراه

باش .من حقّم رااز توخواهم خواست.احسانم را ازتو منع می کنم،لزوم خدمت کردن به خودم رااز-

تودریغ نخواهم کرد.سهمی که برای تو جدا کرده ام،نزد من است.آن تا ابد پیش من نخواهد ماند.آن

رادر دنیا به تو خواهم داد.نعمت هایم رابرای تو حاضرکردم.رحمتم رابرای خاطرتوآشکارنمودم.

برای توآنچه راکه دردنیا مهیّا کرده ام را قانع نشده،بهشتم رابرای تو زینت نموده وحاضرکردم.

حتّی به این هم اکتفا نکردم وتوراجزوکسانی قراردادم که جمال مرا خواهند دید.باوجود تمام این

کارهائی که انجام داده ام چطور می شود که تودرمورد انجام داده های من به شک می افتی؟

ای بنده!

شکّی نیست که هرکه نعمتم رابگیرد،ازآن اوست.فضل و احسانم ازآن اوست که به استقبالش آید.

من از منفعت ها مستغنی شده ام.به آن ها احتیاجی ندارم .دلائل زیادی وجود دارند که به این -

اشارت دارند.شایداگرحتّی خودت بخواهی که رزقم را ازتو دریغ کنم،این خواستت راقبول نمی کنم.

تواگربخواهی که تورا از احسانم محروم کنم،من بازهم تورا محروم نخواهم گذاشت.دراین حال-

دروضعیتی که تو دائماً ازمن بخواهی و اغلب اوقات از من درخواست کنی،چطورمی شود که من

تورا محروم بگذارم؟حتّی اگرازدیگری خجالت نمی کشی ازمن خجالت بکش و مرا بفهم.

ای بنده!

مرا انتخاب کن وبا درستی قلبت رابه سوی من برگردان،زیرا اگرتوچنین کنی،احوال خارق العادّه 

لطفم و سخاوتمندیم را به تو نشان می دهم.من راه را برای جستجوی اهل مشاهده بازکردم.نشانه -

های رساننده به موفقیّت هدایتم راآشکارساختم.آنانکه باصمیمیّت ایمان دارند،حقیقتاً به من تسلیم -

شده اند.به شکل روشنی به من اعتمادنموده، توکّل نموده اند.فهمیده اند که من برای ایشان، ازنفس-

های خودشان برایشان مفیدترهستمو دریافته اند که تدبیرمن برای ایشان ازتدبیر ایشان جدّی تر،

وسیع تروسریع تراست.ایشان به من که ربّ هستم،تسلیم شده،کار را به من واگذارنموده اند.با اینکه

کارهایشان را به من حواله نموده اند،درحضورمن نفس هایشان را به طرفی انداخته اند.درقبال این

من هم به ایشان درنفسشان یک راحتی،نوری درعقلشان ومعرفتی دراستدراکشان دادم،بالابردن-

مقام ایشان،موقعیّت ودرجه ایشان راحتّی برخود لازم دیدم.زمانی که من ایشان را دربهشتم قرار-

دادم،به ایشان نعماتی خواهم داد که هیچ چشمی ندیده،هیچ گوشی نشنیده و به عقل هیچ انسانی -

خطورنکرده.

ای بنده!

زمان،زمانی است که خودش را استقبال کنی ،درآن زمان،من ازتو خدمت می خواهم.توهم ازمن

قسمت نخواه.زمانی که من کفیل توشدم،خوردنی تو را اکرام می کنم.بدان که تواگرحتی مرا -

فراموش کرده باشی،من تورا فراموش نمی کنم.قبل از اینکه تو مرا یادکنی،من تورا یادمی کنم.

حتی اگرتونسبت به من عصیان کنی،رزق من برای تو ادامه خواهدیافت.زمانی که رفتارمن نسبت

به تودر حالی که تو رویت را ازمن برگردانده ای چنین باشد.ببین در زمانی که به سوی من آیی،

رفتارم چگونه خواهدبود.هرقدرهم که توحقّ مراچنان که باید،تقدیرنکرده باشی وتسلیم قدرتِ قهّارم

نشده باشی،وتابع امرمن نشده باشی،علیرغم همه چیز بازهم نمی توانی تکیه گاهی جزمن بیابی.

به غیرازمن به دنبال مستغنی نگرد،زیرا هیچکس نمی تواند تورا ازمن مستغنی سازد.من هستم

که توراباقدرتم خلق کردم که تو را باقدرتم خلق کردم.منّت خود  ا من هستم که به توداده ام.چنانکه

همانطورکه به غیرازمن خالقی نیست،غیرازمن رازقی هم نیست.من خلق می کنم ومیان من و -

دیگران مانع ایجاد می کنم.به بندگانم من اکرام می کنم وباز اگر من اراده کنم خیرم را ازایشان منع

می کنم.

درآن صورت ای بنده! 

اعتماد کن که،من ربّ همه بندگانم،به غیرازمن ازهر مرادت صرفنظرکن وآن را ازعقلت خارج -

کن که من تورا به مراد اصلی واصل نمایم.خوبیهای گذشته ام،لطفها و احسانهایم را به یادآور.

حقّ محبّت و عشق را هم فراموش نکن.

                                                         * * * *

                          

     پایان تایپ کتاب به فضل الهی در 11/01/2014